(μερικές εικόνες σε αυτή την ανάρτηση είναι μεγαλύτερες από ότι φαίνονται με απλό κλικ επάνω τους και χρειάζονται είτε με δεξί κλικ στην εικόνα και πάτημα στην επιλογή "open link in new window" (άνοιγμα συνδέσμου σε νέο παράθυρο) είτε "copy" και "paste" σε πρόγραμμα γραφικών)
Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι το κεντρικό οροπέδιο της Τήνου, μήκους περίπου 5 χιλιομέτρων και πλάτους, χοντρικά, 600 μέτρα. Έχει ΒΔ-ΝΑ γενική κατεύθυνση και η φωτό (μεγαλώνει με κλικ) είναι από ΝΑ άκρο. Στο βάθος φαίνεται η (χιονισμένη) Άνδρος. Ο καθηγητής Στουρνάρας θεωρεί ότι όλα τα νερά για τους γύρω οικισμούς (Ιστέρνια, Πύργος, Καλλονή, Αετοφωλιά, Καρδιανή είναι από τις βροχές σε αυτό το οροπέδιο. Αν έχει και κάποιο μυστήριο είναι ότι κανείς δεν ξέρει ποιός πόλεμος έγινε εκεί. Έχει μερικά κτίσματα που μάλλον είναι βίγλες ή φρυκτωρίες, ίχνη από αρχαία στις παρυφές, πήλινα θραύσματα στις Αλώνες (ή "Ανεμόμυλο"), αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος. Αυτό που είναι του παρόντος είναι η θέαση της περιοχής Πολέμου Κάμπος, και ειδικά της περιοχή που φαίνεται να συνορεύει με, π.χ, το Ύψωμα Μαραγκού (η προηγούμενη ανάρτηση), που λόγω σχήματος διακρίνεται εύκολα σε κάθε αεροφωτογραφία ή στο ΕΚΧΑ, ή στο Google Earth.
Η θέση Πολέμου Κάμπος φαίνεται σε παλιούς και σύγχρονους χάρτες με όση επισημότητα αντέχει ο καθένας. Να ένα απόσπασμα από παλιό χάρτη, τον λεγόμενος "Χάρτη των Μηχανικών" που ξεκίνησε από μία έκδοση του 1892 και θα τον βρείτε να κρέμεται σε περίπου κάθε μαγαζί στην παραλία της Χώρας. Οι "μηχανικοί" (Αρχιτέκτονες) αναγράφονται στο εικονίδιο αριστερά (πάντα κλικ, για μεγέθυνση). Εγώ φωτογράφησα τον χάρτη του Χ.Λ. που είχε την καλοσύνη να με αφήσει. Το ενδιαφέρον είναι τα τοπωνύμια... Μερικά έχουν ξεχαστεί, μερικά υπάρχουν ακόμα, αλλά φαίνονται καθαρά τα Κελλιά (η Καλλονή, σήμερα), ή τουλάχιστον είναι στον ίδιο ακριβώς χώρο, με την Αγία Υπακοή "φάρο" για ...ναυτιλλομένους, εάν είστε δύσπιστος):
Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι Δυτικά των "Κελλιών" (Καλλονή σε μεταγενέστερους χάρτες) και έχει γύρω-γύρω, την Καστέλα, την Καρδιανή, κάτω από τις Πατέλες, τα Βίγλια (πανω από τα Ιστέρνια, και, μέρη που ξέρουμε εμείς στα Κάτω Μέρη, δηλαδή τον Λοιμοκό, τις "Δυό Πόρτες" (αν και σήμερα τις έχω ακούσει σαν Τρεις Πόρτες), την Γκάγκαρη, τα Αμόνια και τα Δύο Βουνά (ή Δυό Β'νιά). Μην πάρετε τον χάρτη για Ευαγγέλιο, η προσπάθεια τον 18ο(!) αιώνα είναι θαυμάσια, αλλά η θέση "Κόρης Πύργος" με πχ Λιμοκό, δεν είναι σωστή. Τα μέρη γύρω από τα χωριά είναι όπως σήμερα.
Ένας χάρτης του 1948, που τον έχω αναφέρει στην "ανάρτηση για τα Πλακάκια", βοηθάει στην διευκρίνηση ή την επιβεβαίωση ότι ο Πολέμου Κάμπος έχει πράγματι ένα τμήμα που είναι Κελλιανό, ή της Καλλονής.
Ο χάρτης 6588.8 του Στρατού, του 1983 είναι πιο ακριβής από τον παραπάνω, και χάριν οικονομίας χώρου δείχνω μόνο αυτό το απόκομμα (με τα χωριά Καλλονή (ή Κελλιά) και Αετοφωλιά, στην δεξιά άκρη. Το παρακάτω απόσπασμα μεγαλώνει με κλικ στην εικόνα:
Στο παρακάτω απόσπασμα σημείωσα με κόκκινο τις ξερολιθιές που φαίνονται καθαρά στον χάρτη και που οριοθετούν περιφραγμένες εκτάσεις, γύρω γύρω από μία έκταση χωρίς τέτοιες περιφράξεις με ξερολιθιές. Ο χάρτης 6588.8 είναι του 1983, και εάν μπείτε στο Google Earth θα αναγνωρίσετε τα εικονιζόμενα σχήματα χωρίς μεγάλη προσπάθεια (η προσπάθεια είναι να σημαδέψεις με κάποιο χρώμα αυτά που βλέπεις):
Στην κάτω δεξιά άκρη του παραπάνω αποσπάσματος (πάνω από την λέξη "Μεσοβούνι" που εμείς την ξέρουμε σαν Μελισσοβούνι" το έδαφος είναι επίπεδο, η έκταση έχει μερική περίφραξη και καταλήγει σε ένα υψωματάκι που σήμερα λέγεται α'ψ'λό β'νι (Ψηλό βουνό). Φαίνεται και στο πρώτο πλάνο της αρχικής φωτογραφίας. Εκεί είναι και η μάντρα της Μαριεττώς και της Μαρίας (είχα πάει βόλτα πέρυσι περίπου τέτοιο καιρό) Βόρεια από αυτό, είναι η Βαθειά Λίμνος.
Αυτός ο 6588.8 βασίζεται σε μία αεροφωτογραφία του 1983, της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Η φωτογραφία (που μεγαλώνει με κλικ, αλλά υπάρχει και σε μεγαλύτερη ευκρίνεια) δείχνει τα ίδια πράγματα που δείχνει και ο χάρτης.
Από μόνος του, ο χάρτης θέλει πολλή υπομονή για να δείτε ό,τι θα θέλατε να δείτε. Αλλά βρήκα κάτι καλούς ανθρώπους και τα είδαν και τα σημείωσαν:
΄Σε αυτή την εκδοχή, με κόκκινες γραμμές είναι σημειωμένες οι διαχωριστικές ξερολιθιές, με πράσινες γραμμές οι πιο εμφανείς πεζούλες (αναβαθμίδες) και με ροζ βελάκια τα κτίσματα. Αυτά, είναι αρκετά εύκολο να τα δει κανείς σε περίπατο, και αν αυτός που θα τα δει είναι και τοπογράφος, πατάει ένα κουμπί και ...σημαδεύονται. Αν τώρα, στην παραπάνω εικόνα, εξαφανίσουμε το υπόβαθρο της αεροφωτογραφίας (αυτοί οι καλοί άνθρωποι ξέρουν πώς να το κάνουν), προκύπτει μια άλλη εικόνα (που και αυτή μεγαλώνει με κλικ):
Ξαφνικά εμφανίζονται όλα και μόνο τα ανθρωπογενή στοιχεία! Πού υπάρχουν περιφράξεις, πού υπάρχουν αναβαθμίδες και κτίσματα, και πού δεν υπάρχουν. Και εάν πάνω σε αυτή την εικόνα βάλουμε και τίποτα τοπωνύμια, προκύπτει κάτι ακόμα πιο ενδιαφέρον:
Αυτό που προκύπτει είναι ότι υπάρχει ένα ...κενό, μια περιοχή χωρίς ανθρωπογενή στοιχεία, που περιτριγυρίζεται από μία περιοχή γεμάτη με ανθρωπογενή στοιχεία. (τουλάχιστον βόρεια, νότια και ανατολικά. ΒΔ συνεχίζει η περιοχή Πολέμου Κάμπος):
Με κίτρινο είναι ένας "χερσότοπος", στου Πολέμου τον Κάμπο, που συνορεύει γύρω γύρω, αρχίζοντας από το πιο βόρειο σημείο του, με το Γλυφάρι, μετά, σε ΝΑ αριστερόστροφη κατεύθυνση, με κάτι που, κατά τον ιδιοκτήτη του, λέγεται Κωνσταντάρα Συκιά, με το Σούναρο (αυτό φαίνεται από μακριά) τα Λιχνόβουρλα (το λέμε και Λαγκάδα και τα λιχνόβουρλα τα λέμε και κ'φόβουρλα), με τις Αλώνες, ή Ανεμόμυλο, ή Πολεμίστρες, με τα Πλακάκια (αυτά είναι "Καρδιανώτ'κα") τον Λιχνοβούνι, ή Ζαννή Σγκούρα (ένας είναι ο Ζαννής και μία η σγκούρα του και στην Καρδιανή, και όχι μόνο, όλοι ξέρουν και τον Ζαννή και την σγκούρα του σαν "τ' Φακίνα η σγκούρα" -- Το "Φακίνας" είναι στο βιβλίο με τις ληξιαρχικές πράξεις του Καρκάδου και σγκούρα είναι το χωράφι που κρατάει πάντα υγρασία), την Βαθειά Λίμνο (πάνω από 300αριά στρέμματα όλη μαζί), το Κουμαρίδι (αυτό ήταν ή του Ιωάννη Ζαρμπάνη ή της αδερφής του, γιαγιάς του σημερινού ιδιοκτήτη), τις Τρεις Πόρτες , το ύψωμα Μαραγκού και από εκεί πάλι στο Γλυφάρι. Η νοητή γραμμή από την Κωνσταντάρα Συκιά -- Σούναρο -- Λιχνόβουρλα -- Αλώνες ή Ανεμόμυλο --Πλακάκια, είναι η διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τα Κελλιανά από τα Οξωμερίτικα. Δυτικά οι Ορθόδοξοι, ανατολικά οι Καθολικοί. Λιγότερο σημαντικό σήμερα από ότι πχ το ...1938.
Χερσότοπος είναι ο ακαλλιέργητος ή ο μη καλλιεργούμενος τόπος. Η παραπάνω αναφορά στην λέξη "χερσότοπος" είναι από την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπάιδεια Δρανδάκη του 1958. Υπάρχει και η ερμηνεία
- η ξερή γη, η άγονη, που δύσκολα καλλιεργείται
- η γη που έμεινε ακαλλιέργητη
Μπορεί σήμερα όλη η Τήνος να μοιάζει με χερσότοπο, αλλά με τον υπερπληθυσμό του Μεσαίωνα και την ιστορικά καταγεγραμμένη έλλειψη τροφίμων και πίεση να καλλιεργείται κριθάρι, παντού, όλη η Τήνος έχει σκαφτεί σε πεζούλες, και σχεδόν παντού τα Τηνιακά χωράφια έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως αλώνια, πεζούλες, αχυρώνες, σταβλάκια, κελλιά, οριοθέτηση με ξερολιθιές. Εμείς εδώ, μέχρι το 1950 περίπου ζούσαμε στον ...μεσαίωνα. Ή στην νεολιθική περίοδο... Τα πάντα ήταν φτιαγμένα από πέτρες. Μια βόλτα στην ενδοχώρα θα σάς πείσει. Η περιοχή που είναι σημαδεμένη με κίτρινο, στην προηγούμενη εικόνα, είναι μία από τις σπάνιες εξαιρέσεις στην Τήνο. Δεν έχει ξερολιθιές μέσα σε αυτήν, δεν έχει αναβαθμίδες, δεν έχει αλώνια, δεν έχει κελλιά δεν έχει "σωρδάκια" από πέτρες (καλλιεργητικούς λιθοσωρούς), σε αντίθεση με τις γύρω εκτάσεις. Ακόμα και στα Πλακάκια που είναι όνομα και πράγμα, έχει περιφράξεις, αναβαθμίδες και κελλιά.
Παραμένει λοιπόν το αίνιγμα: Τι είναι αυτό που είναι 1) χερσότοπος, 2) είναι στην Κελλιανή πλευρά στου Πολέμου τον Κάμπο, και 3) συνορεύει γύρω-γύρω με όλα αυτά τα τοπωνύμια, να μην τα ξαναλέμε? Να τι είναι:
Αν τώρα προτιμάτε, τα ίδια ακριβώς είναι αποτυπωμένα σε υπόβαθρο 6588.8 και με συντεταγμένες WGS84 ή ό,τι τι λέτε εσείς οι τοπογράφοι... αλλά είναι πολύ μεγάλα αρχεία για ...blogging. Θα προσπαθήσω να τα ανεβάσω, αργότερα, σε κάποια σμίκρυνση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου