Από έξω ο νερόμυλος έμοιαζε με ένα χαμηλό δίπατο κτίριο πίσω από μια «χαβούζα» (ρηχή δεξαμενή νερού), στην οποία τέλειωνε ένας «υνταγός», ανοιχτός υδραγωγός, από το λαγκάδι. Μέσα ήταν κάτι άλλο, που σε μένα τον άσχετο δεν έλυσε απορίες αλλά ο αγγελούδας ή άλλοι επισκέπτες ίσως κάτι καταλάβουν. Στην πρώτη φωτό, το μόνο που καταλαβαίνω είναι η είσοδος του νερού από πάνω αριστερά, και ότι το κάτω μέρος προφανώς περιστρέφεται.
Μηχανισμούς άλλους δεν είδα, και απόρησα με κάτι που μοιάζει σαν δύο τζάκια. Τζάκια σε νερόμυλο;
Αυτές οι δύο φωτογραφίες είναι στο ισόγειο. Μην με ρωτάτε, δεν έχω ιδέα.
Αυτή είναι στο πάνω πάτωμα, και με λίγα ακροβατικά, δεξιά ξαναπάς στα «δύο τζάκια». Αυτόν τον νερόμυλο τον έχουν καθαρίσει σχετικά, δηλαδή έχουν κόψει μερικούς τόνους ρουμάνια, ώστε τουλάχιστον είναι επισκέψιμος, και φαίνεται. Οι βάτοι βρήκαν τρόπο και φύτρωσαν και μέσα στο κτίριο.
Έχει και άλλους νερόμυλους κάτω και γύρω από το Αγάπι. Δεν έχει ανεμόμυλους (αφού είναι σε λαγκαδιά). Σήμερα, όλα αυτά είναι αξιοπερίεργα μεσαιωνικά μνημεία τεχνολογίας. Τότε, ήταν επιβίωση.
Μηχανισμούς άλλους δεν είδα, και απόρησα με κάτι που μοιάζει σαν δύο τζάκια. Τζάκια σε νερόμυλο;
Αυτές οι δύο φωτογραφίες είναι στο ισόγειο. Μην με ρωτάτε, δεν έχω ιδέα.
Αυτή είναι στο πάνω πάτωμα, και με λίγα ακροβατικά, δεξιά ξαναπάς στα «δύο τζάκια». Αυτόν τον νερόμυλο τον έχουν καθαρίσει σχετικά, δηλαδή έχουν κόψει μερικούς τόνους ρουμάνια, ώστε τουλάχιστον είναι επισκέψιμος, και φαίνεται. Οι βάτοι βρήκαν τρόπο και φύτρωσαν και μέσα στο κτίριο.
Έχει και άλλους νερόμυλους κάτω και γύρω από το Αγάπι. Δεν έχει ανεμόμυλους (αφού είναι σε λαγκαδιά). Σήμερα, όλα αυτά είναι αξιοπερίεργα μεσαιωνικά μνημεία τεχνολογίας. Τότε, ήταν επιβίωση.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα, τα νησιά του Ιονίου και στα μεγάλα νησιά του Αιγαίου με τρεχούμενο νερό επικράτησε η χρήση νερόμυλων. Η επιλογή της κατάλληλης θέσης είχε ιδιαίτερη σημασία για την κίνηση του μύλου, διότι δεν αρκούσε η ποσότητα και η συνεχής ροή του νερού. Ήταν απαραίτητη και η επαρκής υψομετρική διαφορά που δημιουργεί υδατόπτωση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ νερόμυλος είναι συνήθως σύνθετη τεχνκή εγκατάσταση, ένα συγκρότημα που αξιοποιεί πολλαπλά την υδατόπτωση και είναι δυνατόν να περιλαμβάνει, εκτός από το μύλο και μπατάνι. Κτίσμα συνήθως απλή ορθογώνια λιθόκτιση κατασκευή, με ένα, ή σπανιότερα δύο παράθυρα, και μια πόρτα. Εσωτερικό εξοπλισμένο με όλα τα απαραίτητα εργαλεία και σκεύη για τη συγκέντρωση του καρπού και την αποθήκευση του αλευριού.
Βασικό εξάρτημα μηχανισμού κάθε μύλου είναι ο ξύλινος τροχός, η «φτερωτή» που αποτελείται από ξύλινο κυλινδρικό πυρήνα στο οποίο είναι κάθετα στερεωμένα πλατιά ξύλα, τα «φτερά» (συνήθως δώδεκα). Ανάλογα με το είδος φτερωτής υπήρχαν δύο τύποι μύλων: ο «ρωμαϊκός» με όρθια εξωτερική φτερωτή, όταν ποσότητα νερού μεγάλη και ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» με μικρότερη οριζόντια φτερωτή, στο εσωτερικό του κτίσματος όταν ποσότητα νερού μικρότερη. Στη δεύτερη περίπτωση το τρεχούμενο νερό διοχετευόταν σε δεξαμενή και από εκεί, μέσα από κτιστό λίθινιο ή ξύλινο αυλάκι, τροφοδοτούσε τον μύλο με ορμή και σταθερή ροή. Ανάλογα με τη λειτουργία τους οι νερόμυλοι διακρίνονται σε «συνεχούς λειτουργίας» και «εποχικούς». Η φτερωτή κινείται με την ορμή του νερού και συνδέεται με κατακόρυφο ξύλινο άξονα (το «αδράχτι») με τις μυλόπετρες, οι οποίες είναι στερεωμένες στο πάτωμα του μύλου. Από αυτές η κάτω (η «κατώπετρα» ή «κατωλίθι») είναι σταθερή, ενώ η επάνω γυρίζει με την κίνηση που μεταδίδει η φτερωτή στο αδράχτι και αλέθει τον καρπό. Πάνω από τις μυλόπετρες υπάρχει ένα ειδικό ξύλινο χωνί (η «κοφινίδα») απ’ όπου έπεφτε ο καρπός. Το παραγόμενο αλεύρι συγκεντρωνόταν σε ξύλινα δοχεία, τελάρα ή σάκους που ήταν κατάλληλα τοποθετημένα γι’ αυτό το σκοπό. Ο μυλωνάς έλεγχε την ταχύτητα περιστροφής της μυλόπετρας «με το αυτί». Αν αυξανόταν οι στροφές, το αλεύρι καιγόταν αν μειώνονταν, ελαττωνόταν ο ρυθμός παραγωγής.
Ο νερόμυλος αυτός είναι μικρής απόδοσης διότι το νερό δεν πέφτει με πίεση. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπω οτι σώζονται και τα δυό λιθάρια. Περιστρέφεται το πάνω λιθάρι κι όχι το κάτω. Το στάρι έπεφτε στην τρύπα που έχει το πάνω λιθάρι και στο πλάι έβγαινε το αλεύρι. Στο στο νερόμυλο του παππού μου έχουμε κάθετο πετρόκτιστο αγωγό πλάτους 40cm x 30cm ύψους άνω των 100 μέτρων, φαντάσου πόσες ατμόσφαιρες πίεση έδινε, με συνεχή ροή νερού άνω των 50 κυβικών την ώρα το καλοκαίρι. Το χειμώνα ίσως να έπιανε και τα 100 κυβικά την ώρα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ δεύτερη φωτογραφία δε μου λέει τίποτε. Τη τρίτη φωτογραφία πρέπει να είναι κάτω από τα λιθάρια. Εκεί πρέπει να είναι και η φτερωτή αλλά επειδή δε βλέπω άξονα προς τα λιθάρια μάλλον έχει εξαφανιστεί. Το νερό πήγαινε στη φτερωτή, γύριζε αυτή και γύριζε και το λιθάρι.
Στον πάνω όροφο μάλλον έβαζαν πράγματα. Δεν παίζει κάποιο ρόλο στη λειτουργία του μύλου.
Πολύ ενδιαφέροντα και τα 2 τα σχόλια, δίνουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με την λειτουργία του μύλου αυτού...
ΑπάντησηΔιαγραφήκαλημέρα Αμμοδύτη και φίλοι...
Λεφτά από το κράτος δεν θα έχει για τέτοια. Αλλά καμιά τράπεζα (δες αυτήν στον Πύργο) μπορεί να βοηθήσει στην αναστύλωση ή την ανάδειξη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΞέχνα το κράτος. Ο δικός μας μύλος είναι λειτουργήσιμος τουλάχιστον το χειμώνα με την απόδοση που είχε παλιά το καλοκαίρι. Κι όμως τέτοιο πρόγραμμα δεν υπάρχει. Σώζεται η φτερωτή και το κάθω λιθάρι. Για το πάνω λιθάρι πρέπει να βρούμε μυλόπετρες και να φτιάξουμε. Σκάφη κάπου πρέπει να σώζεται. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρω να γδέρνω τα λιθάρια για να μην καίγεται το αλεύρι και κάποιος πρέπει να μου δείξει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια όλα φταίει η βιομηχανοποίηση της παραγωγής τη δεκαετία του 50. Αν ήμουν αλευροβιομήχανος θα χρηματοδοτούσα την αναστύλωση νερόμυλων και ανεμόμυλων αφού είναι μνημεία της προβιομηχανικής εποχής και για την υστεροφημία μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ πάνω όροφος δεν αποκλείεται να ήταν κατοικία του μυλωνά, εξωτερικά πρέπει να υπάρχουν ίχνη δεξαμενής/στέρνας, ο εσωτερικός μηχανισμός ήταν συνήθως από ξύλο, άρα οργανικό υλικό, άρα πιο ευαίσθητο σε φθορά και υγρασίες κλπ. αλλά μπορεί και να τους έχουν αφαιρέσει.
Το τζάκι να μην σε εκπλήσσει, συνήθως είχαν.
Αυτά στην Τήνο ; Που ; περίεργο μου φαίνεται; Θάναι ο μοναδικός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓνωρίζω αυτούς με το σιδερένιο πύργο και την φτερωτή στην κορυφή, που χρησινμοποιούνταν για άντληση νερού απο πηγάδια.
Ανώνυμε 8,01
ΑπάντησηΔιαγραφήμόνο ο μοναδικός δεν είναι έχουμε 2 στην ίδια κατάσταση αλλά μεγαλύτερα κτίρια και πολύ ψηλότερα,και γεμάτο βάτους γύρω και μέσα.
Και η Περάστρα έχει νερόμυλους (και ίσως και η Κώμη). Το Αγάπι έχει 3 ή 4. Ξυπνάτε!!! το νησί έχει θησαυρούς αλλά εμείς τους έχουμε για πέταμα
ΑπάντησηΔιαγραφήΝερό χρησιμοποιήθηκε και στην Φάμπρικα στον Όρμο Βαθύ για σχιστήριο μαρμάρου. Τα νερά εκείνα του λαγκαδιού ξεκινάν στην Ζωδεμένη που σήμερα τροφοδοτεί Έξω Μέρη και Κάτω Μέρη. Η Τήνος έχει νερά, αλλά με τις γεωτρήσεις μάλλον θα τα χάσει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσο για το θησαυρούς μην τρελλαίνεσαι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπλά ρώτα αυτούς που τους έχουν τι σκέπτονται και θα καταλάβεις.
Γιατί δεν παύουν να είναι ιδιοκτησίες κι αν δεν θέλει ο ιδιοκτήτης τίποτε δεν γίνεται.
Όσο για το Κράτος, αρκεί να σκεφτείς οτι δεν κάνει ανασκαφές σε αρχαιολογικούς τόπους, γιατί δεν μπορεί να φυλάξει και προστατεύσει τα ευρήματα.
Να ρωτήσω κάτι ;
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί τ Αγάπι και όχι η Αγάπη.
Θέλω καλή ιστορική, γραμματολογική και ετυμολογική εξήγηση.
Ανώνυμε 12.19, ξέρεις πολλά περισσότερα από εμένα, δεν καταλαβάινω καν μερικούς από τους όρους, αλλά θα τα ψάξω. Ευχαριστώ όμως για το πολύ χρήσιμο σχόλιο
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξάκτινε, παρομοίως! Θα ψάξω και για άλλους νερόμυλους προκειμένου να σε «βλέπουμε»!
Artanis, χαίρομαι που ο σεισμός και το τσουνάμι δεν σας πείραξαν. Μα νομίζω ότι έχει και ηφαίστειο η ΝΖ ή κάνω λάθος;
Παλιότερα, η ΕΤΒΑ χρηματοδοτούσε τέτοιες αναστυλώσεις. Έχει αγοραστεί από την Πειραιώς. Δεν θα ήταν καθόλου κακή ιδέα αν ο Σύλλογος απευθυνόταν σε τράπεζες ή αλευροβιομηχανίες.
Να σημειώσω, ότι το καθάρισμα του συγκεκριμένου νερόμυλου και των μονοπατιών της περιοχής έγινε με πρωτοβουλία του Συλλόγου του Αγαπιου και με ενίσχυση από τον Δήμο Εξωμβούργο.
Εξάκτινε, αν μάθω τίποτα θα το αναρτήσω. Κάπου έχω δει μια παλιά έκδοση, μα μπορεί και να είναι της ΕΤΒΑ για σχετικές παλιές τεχνολογίες.
Ανώνυμε 4.22, η Τήνος τροφοδοτείται από αλευροβιομηχανίες και σχετικές εταιρίες ζωοτροφών. Καλή η ιδέα.
Ανώνυμε 8.01, ναι στην Τήνο, στο χωριό Αγάπι, πάνω από τον Μεγάλο Ποταμό. Η Τήνος είναι πολύ πιο σημαντική από την ... Πόλη της. Για Κώμη και Περάστρα δεν ξέρω, αλλά και από εκεί περνάει ο ίδιος ποταμός. Μέχρι την δεκαετία του 70 είχε νερό όλο το καλοκαίρι, έκοβε λίγο τον Αύγουστο.
Ανώνυμε 11.07, εικάζω ότι οι μύλοι είναι ιδιοκτησίες, αλλά δεν νομίζω οι ιδιοκτήτες να έχουν πρόβλημα να καθαριστούν τα ρουμάνια και τα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτούς.
Γεια σου Παράξενε... αν κρίνω από τον αριθμό των επισκέψεων, το θέμα έχει ενδιαφέρον και αξίζει να καθαριστεί η πρόσβαση και στους άλλους. Άσε που μπορεί να έχουν μηχανισμούς!
Ανώνυμε 11.11, δεν είμαι ειδικός, αλλά ακούω «πάω στ’ Αγάπ’» ή «απ’ τ’ Αγάπ’» και όχι «στ’ν’ Αγάπ’» ή «σντ’ Αγάπ’». Όπως πχ «σντ’ Περάστρα». Κανένας παπά Μάρκος ή παπά Αντώνης θα ξέρει να σου πει σίγουρα.