Όπως εξομολογήθηκα πριν κάτι χρόνια, και θυμήθηκα πάλι χτες, όταν αποφάσισα να μοιραστώ την αδυναμία μου για το νησί με το ...ευρύ κοινό, τα χωράφια και τα μονοπάτια, από ...ψηλά, ήταν, βασικά, παιδικές αναμνήσεις.
Από τις αεροφωτογραφίες του Στρατού (του 1996) μέχρι τις δορυφορικές της Google είναι μέρα και νύχτα. Τα βλέπεις καθαρά, σηκώνει και απ' ευθείας GPS, και τοπωνύμια, και "πολύγωνα" για μέρη με ενδιαφέρον... Λογικά, θα έπρεπε να μεταφέρω όλη την Ophioussa σε format blogger, έχει γίνει πολύ πιο πρακτικό, και είναι πλέον εφικτά τα μεγάλα αρχεία... Και τους χάρτες που έχει εκεί, στο Google Earth...
Να κάνω μια επανάληψη: Η Τήνος, είναι γεμάτο παλιούς δρόμους. Μερικοί, από την θέση τους
(κοντά σε πηγές ή γνωστά αρχαία κτίσματα) είναι πραγματικά παλιοί, ή παλιές "χαράξεις", η γεωγραφία και οι ισοϋψείς εξ άλλου δεν αλλάζουν. Αυτό που οι άνθρωποι της πόλης λένε "μονοπάτια της Τήνου" είναι οι μεσαιωνικοί/αρχαίοι δρόμοι της Τήνου. Το σήμα κατατεθέν τους είναι η διπλή ξερολιθιά (που δεν είναι παρά τα όρια των ιδιοκτησιών δεξιά αριστερά. Πολλοί έχουν πλακόστρωτο ή καλντερίμι, σκαλάκια χτιστά σε πολλές μεριές, και μερικοί έχουν και "ξερεματ'στή" για να μην ενοχλούν τα νερά που κατεβαίνουν. Δρόμοι. Μερικοί σαφώς κεντρικοί, μερικοί σαφώς για διευκόλυνση πρόσβασης σε χωράφια. Όλοι συντηρημένοι μέχρι την δεκαετία του 1960, που υπήρχαν ακόμα "αγγαριές" για την συντήρηση και τον καθαρισμό τους. Άσε που με το ατέλειωτο πήγαινε-έλα δεν προλάβαιναν να γεμίσουν φρύγανα. Μερικοί κατάλληλοι για πέρασμα με ζώο φορτωμένο με κοφίνια, μερικοί μόνο για νέους με γερά πόδια. Δρόμοι, σαφώς οριοθετημένοι, εμφανείς, απαραβίαστοι.
Εκτός από δρόμους υπήρχαν και υπάρχουν και μονοπάτια, μόνο που αυτά, αν δεν τα ξέρεις, δεν τα βρίσκεις. Τα μονοπάτια ήταν σε κοινόχρηστες εκτάσεις και δεν είχαν ξερολιθιές δεξιά αριστερά ή, προφανώς, πλακόστρωτο. Τα μονοπάτια προκύπτουν από την συνεχή χρήση τους και φαίνονται επειδή δεν έχουν φρύγανα ή χόρτα. Μερικά είναι, όπως είπα, σε κοινόχρηστους χώρους, μερικά είναι σε ιδιωτικές εκτάσεις, αν κάποιος πχ βολεύεται να περνάει ή να κόβει δρόμο μέσα από ένα χωράφι, ή μια παραγκαιριά. Για παράδειγμα, όταν είμαστε μικροί, πηγαίναμε στην θάλασσα με τα πόδια, μέσα από χωράφια. Η ανοχή των ιδιοκτητών ήταν ανοχή και όχι υποχρέωση (και μερικοί έκτοτε τα έφραξαν και δεν τρέχει τίποτα, άλλοι τα έχουν παρατήσει και δεν βρίσκεις ντομάτα να κλέψεις...).
Μια βόλτα που έμαθα από μικρός, ήταν στο αμπέλι που είχε φυτέψει ο παππούς μου το 1947 λίγο πριν κρυολογήσει, εκεί, και πεθάνει από αυτό... Το αμπέλι αυτό είχε (και έχει) κρασοστάφυλα και ένα σκαλί κουμαριανά, και λόγω υψομέτρου δεν το έπιαναν οι διάφορες αρρώστιες που προσβάλουν τα αμπέλια, και υπάρχει ακόμα, παρά τα αδέσποτα κατσίκια, γιατί αναγκαστικά, το έχω φράξει γύρω γύρω, με δομικό πλέγμα. Και εάν προσέξετε γύρω από την εξωτερική περίμετρο θα δείτε ένα μοντέρνο "μονοπάτι", η γραμμή στο χώμα που δεν έχει φρύγανα, και δεν είναι άλλη από το "μονοπάτι" που έχουν χαράξει τα κατσίκια που προσπαθούν να μπούνε μέσα και ...δεν μπορούνε. Η Τήνος έχει καταστραφεί από τα αδέσποτα κατσίκια της. Απόγονοι κατσικιών 5-10 γεωργών που είχαν κατσίκια και τα παράτησαν. Αυτή η περιοχή, την δεκαετία του 1960 ήταν όλη φυτεμένη με αμπέλια. Τώρα έχω μείνει εγώ, και ο Λώρης λίγο πιο κάτω.
Το χωράφι του παππού μου, στη θέση "Μπαλαμπά", το είχε αγοράσει από ένα "Γιώργη Σκληρό" (όνομα) με παρατσούκλι "Χαμ-Πασά" από τον Καρκάδο, και ήταν και είναι περίπου 2,7,-2,8 χιλιόμετρα από την Καλλονή. Ξεκινώντας από την "Κολμπαριά", περνώντας πίσω από τον "Αϊ Γιώρ'", Μπροστ'νό Λαγάκδ', Πίσω Λαγκάδ' Γκουναριά, Αγία Τριάδα, Βρύση (στο λαγκάδι Καναβά), Ζάρπα, Αλωνάκι και στροφή πάνω και δυτικά. Τότε μου φαινόταν πάρα πολύ μακριά. Τώρα λέω "δυό βήματα". Η μπλε γραμμή που γίνεται πορτοκαλί, στην παραπάνω εικόνα (που όπως όλες μεγαλώνει με κλικ).
Θα επανέρθω σε αυτό το θέμα. Κρατήστε για την ώρα ότι οι "δρόμοι" είναι πραγματικοί δρόμοι. Πολλοί έχουν καταστραφεί όταν πάνω από αυτούς πέρασαν σύγχρονοι, νόμιμοι ή αυθαίρετοι δρόμοι. Αλλά η μεγάλη πλειοψηφία τους φαίνεται. Τα μονοπάτια" είναι λιγότερο σαφή. Τα περισσότερα είναι σε κοινόχρηστες, Δημοτικές ή δημόσιες εκτάσεις. Μερικά υπάρχουν από παλιές μετακινήσεις αγροτών. Μερικά υπάρχουν από τις ορδές των κατσικιών που και αυτά μετακινούνται. Οι παλιές αεροφωτογραφίες δεν αφήνουν πια ήταν τα παλιά, κοινόχρηστα, μονοπάτια. Ένας αγρότης που πηγαινοέρχεται από το ίδιο μέρος μέσα στο χωράφι του ή έξω από το χωράφι του και αυτός αφήνει "ίχνος", εγώ και άλλοι όταν πηγαίναμε μέσα από χωράφια στην θάλασσα, επίσης, αλλά κατά πόσον αυτό είναι "μονοπάτια" είναι άλλο θέμα... Δεν είναι. Είναι "διελεύσεις χωρίς πρόθεση καταπάτησης ή ...κλοπής ζαρζαβατικών".
Το αμπέλι του παππού μου βαφτίστηκε "βιομηχανική ζώνη" με ένα επιεικώς απαράδεκτο προεδρικό διάταγμα το 2003. Και το φυσώ και δεν κρυώνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου