(Ψευδο)ακακίες, και άλλα μελισσοκομικά

Η robinia pseudoacacia (ακακία την ξέρουμε οι περισσότεροι, αλλά δεν είναι, οι ακακίες είναι αφρικανικά κυρίως φυτά, η ψευδοακακία είναι νομίζω αμερικάνικη) είναι από τις καταπληκτικότερα μελισσοκομικά φυτά. Ευδοκιμεί παντού, έχει δυνατό ριζικό σύστημα, δηλαδή βρίσκει υγρασία και προστατεύει από διαβρώσεις, και όταν μεγαλώσει αγνοεί τα κατσίκια (μέχρι να μεγαλώσει είναι μεζές για κατσίκια, κουνέλια κλπ). Φυσικά προτιμάει μέρη με υγρά χώματα, και εάν τα βρει, ανθίζει όλο το καλοκαίρι, αντί μόνο τον Μάϊο...

Το μέλι από ψευδοακακίες είναι ελαφρύ, έχει λεπτό άρωμα που δεν χάνεται, ευχάριστη γεύση, ανοιχτό χρώμα, και δεν "ζαχαρώνει". Πιο σημαντικό όμως είναι ότι ένα στρέμμα ψευδοακακίες μπορεί να αποδώσει 100-120 κιλά μέλι, ενώ ένα στρέμμα θυμάρια αποδίδει λιγότερο από 10 κιλά (και στην Τήνο πολύ λιγότερα και από αυτό). Η ψευδοακακία πολλαπλασιάζεται πανεύκολα, μεγαλώνει σχετικά γρήγορα (αν προστατευθεί αρχικά από αδέσποτα κατσίκια), είναι ανθεκτική, και αυτοπολλαπλασιάζεται όταν εδραιωθεί. Νομίζω ότι εύκολα μπορεί να κατακλύσει ένα λαγκάδι, υποκαθιστώντας τις ωραίες μεν, αλλά μελισσοκομικά άχρηστες πικροδάφνες. Από σπόρο (που πρέπει να μαζευτεί το φθινόπωρο), μέχρι δέντρο που κάνει λουλούδια, χρειάζονται 4-5 χρόνια και λίγη καλή τύχη. Για μεγάλο δέντρο που να έχει κάποια ευνοϊκή επίδραση σε μέλισσες, βάλτε άλλα τόσα, αλλά οι ακακίες βαστούν πολλά πολλά χρόνια (άσε που κάνουν καλή ξυλεία).

Όταν κάποιος θέλει να σας πουλήσει ακριβό μέλι, ή να σας το πουλήσει για "καλό" σάς λέει ότι είναι "θυμαρίσιο". Και το θυμαρίσιο μέλι έχει πράγματι χαρακτηριστική γεύση και άρωμα, αλλά μην φανταστείτε ότι τα μέλια που αυτοχαρακτηρίζονται σαν "θυμαρίσια" έχουν πάνω από 10-20% μέλι από θυμάρι. Δεν υπάρχει τόσο πολύ θυμάρι, και το θυμάρι δεν αποδίδει μεγάλες ποσότητες μελιού. Τα Έξω Μέρη έχουν θυμάρι, η Νότια Τήνος, έχει θυμάρι, και στην Βόρεια Τήνο έχει θυμάρι κυρίως χαμηλά, κοντά στην θάλασσα. Κατά τα λοιπά, τα μέλια που κυκλοφορούν, που μπορεί να είναι εξαιρετικά, έχουν μέσα μέλι από άλλα φρύγανα (κυρίως αλίφονα), και λουλούδια, από άλλα φυτά, όπως λυγαριές, τριφύλλια, ταπεινά αγκάθια, μυρτιές, πορτοκαλιές και λεμονιές -- τα δύο τελευταία δίνουν εξαιρετικό μέλι).  Αυτή την εποχή, οι μελισσοκόμοι παθαίνουν αμόκ ψάχνοντας για "ρείχι" ή ρείκι, όχι τόσο για συγκομιδή μελιού, όσο για ενίσχυση του μελισσιού μετά από τον "τρύγο" του Ιουλίου-Αυγούστου, και για να γλυτώσουν από τις σφήγκες (ή σφίγκες), τόσο τις μεγάλες (σκούρκοι ή σερσένια, ή ζωνόσβουροι) όσο και τις μικρές (λ'γκιές τις λένε στα Κάτω Μέρη).

Οι μέλισσες ταξιδεύουν αποστάσεις μέχρι και 2-3 χιλιόμετρα για να μαζέψουν νέκταρ, και αρκετοί μελισσοκόμοι μεταφέρουν τις μέλισσές τους σε ορεινά μέρη (μόνο 2 τέτοια έχει η Τήνος) όχι τόσο για το νέκταρ, όσο για να γλυτώσουν τις σφήγκες. Προσωπικά, θεωρώ ότι αυτό που έχει προτεραιότητα για τις μέλισσες, δεν είναι τόσο το πόσο κοντά είναι σε λουλούδια, αλλά πόσο κοντά είναι σε νερό, και πόσο παιδεύονται για να το κουβαλήσουν. Το νερό το θέλουν τόσο για έλεγχο της θερμοκρασίας της κυψέλης όσο και για να ταϊζουν τα μικρά τους.   Εγώ έχω παρατήσει τις μέλισσες (πέρασα φάση που και εγώ είχα ...αμόκ, αλλά μου ...πέρασε) και δεν με αφορούν, πλέον, όλα αυτά. Πάντως, τα περισσότερα μέλια, με εξαίρεση αυτά που προέρχονται από μεγάλες εκτάσεις με μονοκαλλιέργειες, και όλα τα μέλια στα νησιά, είναι από μείγμα λουλουδιών, και διαφέρουν περισσότερο άνάλογα με τον καιρό της χρονιάς, παρά από τα λουλούδια της περιοχής. Η Τήνος δεν έχει μονοκαλλιέργειες, και οι αποστάσεις και η βιοποικιλότητα είναι τέτοιες που οι μέλισσες βρίσκουν διάφορα.

Ωστόσο, κάνουμε, σαν άνθρωποι, λάθη. Αντί να βελτιώσουμε την βιοποικιλότητα, και, όσο το δυνατόν τον χώρο μας, και τον "βιότοπο" για τις μέλισσες, γυρνάμε γύρω γύρω προσπαθώντας να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα, ή να αποκτήσουμε κάποιο πλεονέκτημα που δεν υπάρχει, ή που χάνεται όταν όλοι, λίγο αταβιστικά, κάνουν το ίδιο πράγμα. Με λίγη επιμονή και υπομονή, εύκολα φυτεύονται ψευδοακακίες, δενδρολίβανα, και φασκόμηλα αν κανείς έχει χώρο και όρεξη. Τα δενδρολίβανα γίνονται μεγάλα, όταν εδραιωθούν, ανθίζουν το φθινόπωρο και την άνοιξη, και πολλαπλασιάζονται εύκολα με μοσχεύματα. Τα φασκόμηλα είναι πιο ευαίσθητα, αλλά έχουν εξαιρετικό άρωμα. Επίσης,  ψάχνουμε να γλυτώσουμε από τις σφήγκες, αλλά οι παγίδες για σφήκες είναι φτηνές, και αποτελεσματικές. Όταν έβαζα παγίδες, εύκολα έπιανα 500-1.000, κάθε μέρα, σε κάθε παγίδα.  Παγίδες βάζουν και μερικοί από τους λίγους που έχουν πια αμπέλια.

Φυσικά κάνουμε και μελισσοκομικά "εγκλήματα" εκχερσώνοντας ή καίγοντας φρυγανικές εκτάσεις. Κάποιος, π.χ., που "καθαρίζει" την παραγγεριά του καίγοντάς την για να βάλει (μάλλον αδέσποτα) κατσικοπρόβατα, καίει και μισή πλαγιά βουνού, καλημέρα στην ερήμωση, και την διάβρωση. Τα ταπεινά φρύγανα εμπλουτίζουν τις πηγές συγκρατώντας τα νερά της βροχής, κάτι που ξεχνάμε, αλλά και ο καθένας είναι αφεντικό στον χώρο του... Η παραπάνω εικόνα είναι από φασκόμηλο, πριν από ένα μήνα.

Προσωπικά, έχω την πολυτέλεια να πολλαπλασιάζω και να φυτεύω μελισσοκομικά φυτά, αλλά εάν το έκαναν, από λίγο, όλοι οι μελισσοκόμοι και λεγόμενοι "φυσιολάτρες", η Τήνος θα ήταν πιο πράσινη και οι μέλισσες λιγότερο πεινασμένες.  Βέβαια, μερικοί "καθαρόαιμοι" μπορεί να πουν ότι η ψευδοακακία είναι "ξένο" φυτό", αλλά 100% "ξένος" είναι και ο ευκάλυπτος, και ένα σωρό άλλα που κυκλοφορούν... Προσωπικά, δεν θα έβγαζα φρύγανα για να φυτέψω ακακίες, αλλά θα τις φύτευα σε χέρσες, ή ευαίσθητους από διαβρώσεις χώρους, ή, αντί για πικροδάφνες (που όμως είναι ωραίες).  Και μην έχουμε ψευδαισθήσεις:  5 ή 50 δέντρα, και 100, ή 1.000 μελισσοκομικοί θάμνοι, δεν φτάνουν για να συντηρήσουν μέλισσες. Με 500 δέντρα όμως, ή 10.000 θάμνους, κάτι γίνεται... Εξ ου και η ανάγκη για "απείραχτο τοπίο". Τα μελίσσια δεν ευδοκιμούν σε σκουπιδότοπους...

Τέλος, αν θέλετε σπόρους από (ψευδο)ακακίες, έχει μερικές στον Κρόκο, και πάρα πολλές στον δρόμο από Ραφήνα για Βόρεια Προάστεια μέσω Νέας Μάκρης και Πεντέλης.