Βοσκήσιμος έκτασις Κελλίων, τοποθεσία κτήματος. Ἔκτασις καὶ περιγραφή ὁρίων, εν Κελλίοις, 25η Ἰουνίου 1938

Τι είναι αυτό που:  Kείται εντός της περιφερείας της κοινότητος Κελλίων και εις θέσιν «Πολέμου Κάμπος», είνε χερσότοπος, συνορεύει γύρωθεν με τοποθεσίας «Γλυφάδι», «Κωνσταντάρα συκιά», «Σούναρον», «Λιχνόβουρλα», «ανεμόμυλον», «Πλακάκια», «Λιχνόβουνον ή Ζαν[]ή Σγκούρα», «Βαθειά λήμνον», «Κουμαρίδι Ιωάν. Ζαρμπάνη», «Τρεις πόρτες», «Ύψωμα Μαραγκού» και καταλήγει [] εις «Γλυφάδι». Έχει έκτασιν τριακοσίων {300} περίπου στρεμμάτων.

Πριν προσπαθήσω (αναρμοδίως) να απαντήσω, το παραπάνω κείμενο είναι από αυτό το απόσπασμα:

Που είναι από το παρακάτω "επίσημο" Κοινοτικό Έγγραφο της 25ης Ιουνίου 1938 (με πιστό αντίγραφο 10/10/2013 και, όπως όλες οι εικόνες, μεγαλώνει με αριστερό κλικ, ή με δεξί κλικ και επιλογή "άνοιγμα σε νέα σελίδα") :

«Τρεις Πόρτες» στου Πολέμου τον Κάμπο

 

Οι Τρεις Πόρτες είναι τρία υψώματα (μεταξύ Κασσάδου και Πολέμου Κάμπου -- αναφέρονται μάλλον σαν Δύο Πόρτες στον "Χάρτη των Μηχανικών")  και ο π. Αντώνης Φόνσος επίσης αναφέρει "Δυό Πόρτες" σαν την "κορυφή του δυτικού λαγκαδιού που οδηγεί από τη βαθιά Λήµνο στού Πολέµου το Κάµπο, Καρδιανή Ιστέρνια, Κόρης το Πύργο".

Το τοπωνύμιο "Βαθειά (ή Βαθιά) Λήμνο ή Λίμνο" δεν υπάρχει σε χάρτες, το ξέρουν όμως όλοι οι Κατωμερίτες και οι Καρδιανιώτες. Και αυτό περιγράφεται από τον π. Αντώνη σαν "το οροπέδιο του πολέµου το Κάµπο, ανάµεσα τα Γράµµατα και τη περιοχή Γκάγκαρη, απ' όπου ξεκινά το ρέµα του Καναβά".  Δεν είναι και κανένα ...μικροσκοπικό μέρος, φαίνεται και σε κάτι φωτογραφίες παρακάτω και σε προηγούμενη ανάρτηση.  Η Γκάγκαρη είναι στον 6588.8/83 και τα Γράμματα, είτε είναι αρχαία, είτε του ...1920, είναι στην θέση τους, και αυτά για το θεαθήναι.  Ο φιδαετός της φωτό είναι πάνω από το Κουμαρίδι.

Οι Τρεις (ή Δύο) Πόρτες φαίνονται σε σειρά και από τις δύο πλευρές από όπου τυπικά περνούσε κόσμος (ναι, πριν το 1960, περνούσε κόσμος στα βουνά και στις ερημιές με φορτωμένα γαϊδουράκια για "πούληση" στην Όξω Μεριά).

Ο κόσμος δεν έφτιαχνε τοπωνύμια για να βάζει γρίφους στις επόμενες γενιές. Έδινε ονομασίες για να δίνει οδηγίες και να βρίσκει τον δρόμο, ειδικά σε μέρη όπου δεν υπήρχε οργανωμένο οδικό δίκτυο:  "Θα πας από τα δυό β΄νιά και θα διείς τις τρεις πόρτες, μόνο θα στρίψεις αριστερά, πάνω απ τ΄Γιάννη τ'Ζαννή τ'ν τάργα, θα βρεις το νερό πριν τ' Φακίνα τ' σγκούρα, κι απέ γραμμή για τα Ιστέρνια ".  Για παράδειγμα.  Αυτός ο Γιάννης' τ' Ζαννή ήταν θείος μου... Και είχε πάρει αυτό το χωράφι από έναν με παρατσούκλι "Jabo" που πέθανε στην φυλακή στην Σύρο το 1943, όπου τον είχαν βάλει επειδή, λένε, έκλεψε κάτι σίγλυνα).

Στην παρακάτω εικόνα οι Τρεις Πόρτες όπως φαίνονται από τις "Μάντρες" ή τα "Γράμματα" στο παλιό μονοπάτι που πήγαινε από τα Κελλιά στην Βαθειά Λίμνο και από εκεί στα Έξω Μέρη. Αυτή είναι η πρώτη θέα, από την κορυφογραμμή "Δυο Βουνά-Αμμώνια -- Γράμματα", στο μονοπάτι Κελλιά -- Αγία Υπακοή -- Μπαγκαλάκια -- Μάντρες -- Βαθειά Λίμνο:

"Ζαννή σγκούρα, ή Λιχνόβουνο"

Αυτή είναι η σγκούρα του Ζαννή... Που αναφέρεται το 1938:

Η παρακάτω εικόνα είναι από τα Google Maps (με επιλογή θέασης της δορυφορική εκδοχής, και των φωτογραφιών).  Είναι "σύνθετη" με την έννοια ότι προσέθεσα χωριστά την "θέση" κάθε φωτογραφίας. Για να μην παρεξηγηθούμε, εγώ τράβηξα τις φωτογραφίες, αλλά όποιος θέλει, εκεί είναι η περιοχή και μπορεί να ελεγχθεί ως προς την ακρίβεια:

Χερσότοπος στου Πολέμου τον Κάμπο

(μερικές εικόνες σε αυτή την ανάρτηση είναι μεγαλύτερες από ότι φαίνονται με απλό κλικ επάνω τους και χρειάζονται είτε με δεξί κλικ στην εικόνα και πάτημα στην επιλογή "open link in new window" (άνοιγμα συνδέσμου σε νέο παράθυρο) είτε "copy" και "paste" σε πρόγραμμα γραφικών)

Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι το κεντρικό οροπέδιο της Τήνου, μήκους περίπου 5 χιλιομέτρων και πλάτους, χοντρικά, 600 μέτρα. Έχει ΒΔ-ΝΑ γενική κατεύθυνση και η φωτό (μεγαλώνει με κλικ) είναι από ΝΑ άκρο. Στο βάθος φαίνεται η (χιονισμένη) Άνδρος.  Ο καθηγητής Στουρνάρας θεωρεί ότι όλα τα νερά για τους γύρω οικισμούς (Ιστέρνια, Πύργος, Καλλονή, Αετοφωλιά, Καρδιανή είναι από τις βροχές σε αυτό το οροπέδιο. Αν έχει και κάποιο μυστήριο είναι ότι κανείς δεν ξέρει ποιός πόλεμος έγινε εκεί.  Έχει μερικά κτίσματα που μάλλον είναι βίγλες ή φρυκτωρίες, ίχνη από αρχαία στις παρυφές, πήλινα θραύσματα στις Αλώνες (ή "Ανεμόμυλο"), αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος. Αυτό που είναι του παρόντος είναι η θέαση της περιοχής Πολέμου Κάμπος, και ειδικά της περιοχή που φαίνεται να συνορεύει με, π.χ, το Ύψωμα Μαραγκού (η προηγούμενη ανάρτηση), που λόγω σχήματος διακρίνεται εύκολα σε κάθε αεροφωτογραφία ή στο ΕΚΧΑ, ή στο Google Earth.

Η θέση Πολέμου Κάμπος φαίνεται σε παλιούς και σύγχρονους χάρτες με όση επισημότητα αντέχει ο καθένας. Να ένα απόσπασμα από παλιό χάρτη, τον λεγόμενος "Χάρτη των Μηχανικών" που ξεκίνησε από μία έκδοση του 1892 και θα τον βρείτε να κρέμεται σε περίπου κάθε μαγαζί στην παραλία της Χώρας. Οι "μηχανικοί" (Αρχιτέκτονες) αναγράφονται στο εικονίδιο αριστερά (πάντα κλικ, για μεγέθυνση). Εγώ φωτογράφησα τον χάρτη του Χ.Λ. που είχε την καλοσύνη να με αφήσει. Το ενδιαφέρον είναι τα τοπωνύμια... Μερικά έχουν ξεχαστεί, μερικά υπάρχουν ακόμα, αλλά φαίνονται καθαρά τα Κελλιά (η Καλλονή, σήμερα), ή τουλάχιστον είναι στον ίδιο ακριβώς χώρο, με την Αγία Υπακοή "φάρο" για ...ναυτιλλομένους, εάν είστε δύσπιστος):

Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι Δυτικά των "Κελλιών" (Καλλονή σε μεταγενέστερους χάρτες) και έχει γύρω-γύρω, την Καστέλα, την Καρδιανή, κάτω από τις Πατέλες, τα Βίγλια (πανω από τα Ιστέρνια, και, μέρη που ξέρουμε εμείς στα Κάτω Μέρη, δηλαδή τον Λοιμοκό, τις "Δυό Πόρτες" (αν και σήμερα τις έχω ακούσει σαν Τρεις Πόρτες), την Γκάγκαρη, τα Αμόνια και τα Δύο Βουνά (ή Δυό Β'νιά). Μην πάρετε τον χάρτη για Ευαγγέλιο, η προσπάθεια τον 18ο(!) αιώνα είναι θαυμάσια, αλλά η θέση "Κόρης Πύργος" με πχ Λιμοκό, δεν είναι σωστή. Τα μέρη γύρω από τα χωριά είναι όπως σήμερα.

Ένας χάρτης του 1948, που τον έχω αναφέρει στην "ανάρτηση για τα Πλακάκια", βοηθάει στην διευκρίνηση ή την επιβεβαίωση ότι ο Πολέμου Κάμπος έχει πράγματι ένα τμήμα που είναι Κελλιανό, ή της Καλλονής.

Ο χάρτης 6588.8 του Στρατού, του 1983 είναι πιο ακριβής από τον παραπάνω, και χάριν οικονομίας χώρου δείχνω μόνο αυτό το απόκομμα (με τα χωριά Καλλονή (ή Κελλιά) και Αετοφωλιά, στην δεξιά άκρη.  Το παρακάτω απόσπασμα μεγαλώνει με κλικ στην εικόνα:

Ύψωμα Μαραγκού στου Πολέμου τον Κάμπο

Υπάρχει αυτός ο δρόμος ανάμεσα Αετοφωλιά και Πλατιά, στην Βόρεια Τήνο. Για την ακρίβεια, ανάμεσα Αετοφωλιά και διασταύρωση με τον δρόμο που πάει από τα Ιστέρνια στον Πύργο και Πάνορμο, μήκος περί τα 12 χιλιόμετρα με ωραίες θέες προς Βόρειο Αιγαίο, Ικαρία, Χίο, Ψαρά και καμιά φορά Σκύρο.

Γλυφάρι και Κωνσταντάρα Συκιά, στον δρόμο Αετοφωλιά - Πλατιά

Εν τάξει... Εκτός εάν είστε ο Λ.Α. (ο ιδιοκτήτης του εικονιζόμενου αμπελιού - η έκταση με τις πεζούλες που φαίνεται καθαρισμένη), ή ο Ντ.Α. (ο ιδιοκτήτης της ασπρισμένης δεξαμενής δεξιά) ή, εάν έχεις σπιτάκι στης Κόρης τον Πύργο, δεν θα σας ενδιέφερε το "Γλυφάρι".

Αλλά, το Γλυφάρι είναι σημαντικό, επειδή θέλω να καλύψω όλα τα τοπωνύμια του Κοινοτικό Έγγραφο του 1938 (κλικ αριστερά για μεγέθυνση) που περιγράφουν την Κοινοτική "Βοσκήσιμον" Έκταση της Κοινότητας Κελλίων και τα τοπωνύμια ξεκινάνε από το Γλυφάρι (Γλυφάδι το γράφουν, αλλά Γλυφάρ' προφέρεται σήμερα, με ένα βαθύ "αα" και ένα "ρ" aspiré, όταν τ' ακούσετε θα καταλάβετε τι Γλυφαρ', τι Γλυφάδ)' και καταλήγουν πάλι στο Γλυφάρι.  Σημειωτέον ότι η άσφαλτος περνάει δίπλα από εκεί που ήταν το παλιό μονοπάτι-δρόμος, το Γλυφάρι το ξέρουν οι πάντες (που είναι από εδώ). Το Γλυφάρι και η Κωνσταντάρα Συκιά είναι εύκολα επειδή είναι πάνω στον δρόμο (αν μάθετε που είναι η Κωνσταντάρα Συκιά -- δεν υπάρχει συκιά ούτε για δείγμα).

Πάντως, για τον εντοπισμό, σάς παραπέμπω στο Google Maps που όλα τα βλέπει. Φαίνεται και το αμπέλι του Λ. και η η ασπρισμένη δεξαμενή του Ντ (αλλά δεν διακρίνεται η κολόνα της μεσαίας τάσης και το άσπρο-κόκκινο κολονάκι στον δρόμο.:

Κι αν θέλετε να το δείτε από πιο ψηλά (εδώ φαίνεται και η Κωνσταντάρα Συκιά -- και, φυσικά και το αμπέλι και η δεξαμενή), πάλι από το Google Maps:

Βαθειά Λίμνο (και Κουμαρίδι)

Έχω ανεβάσει τόσες φωτογραφίες εδώ και στο Google Earth...  Μερικές που μού αρέσουν είναι εδώ και εδώ. Μέχρι που ανακάλυψα ότι μάς είχαν ανακαλύψει οι ΑΠΕτέωνες, μεταξύ 2010 και 2011, η Βαθειά Λίμνο ήταν ...παράδεισος (έτσι είχε πει και η Ιταλίδα φίλη του φίλου μου του Γ.Κ.: "paradiso".

Δεν ξέρω από που προέρχεται η ονομασία. Κατά μία εκδοχή είναι από τις στέρνες στο λαγκάδι, από τις οποίες πότιζαν οι αρχικοί 5 ιδιοκτήτες ό,τι πότιζαν στην περιοχή.  Πριν της μηχανές και τα λάστιχα, το πότισμα ήταν μόνο με φυσική ροή από κάτι που ήταν πιο ψηλά, και οι καυγάδες και οι δικαστικές διαμάχες φαινομενικά ατέλειωτοι.  Η Βαθειά Λίμνο, όπως μου είπε και ο Ζ.Σ., ποτέ δεν είχε πολλά νερά. Είχε να κάνεις την δουλειά σου, αλλά όχι πολλά.  Έτσι όλοι τσακωνόταν για το λίγο νερό που μάζευαν οι "στέρνες" και προσπαθούσαν να πορευτούν με το λίγο επιφανειακό νερό σε πηγές.  Κατά μία άλλη εκδοχή από παλιό όνομα. Κατά μία τρίτη, από την λέξη "λιμνιών" που έχει σχέση με προστασία από ανέμους. ΔΕΝ έχω ιδέα από που προέρχεται η λέξη. Σε μερικά μέρη, η Βαθειά Λίμνος είναι πράγματι προστατευμένη από αέρα, σε μερικά είναι ...Σιβηρία. 

Για να προσανατολιστείτε που είναι και με τι μοιάζει από ψηλά αυτή η Βαθειά Λίμνο, να μερικές αεροφωτογραφίες που έβγαλαν οι φίλοι μου Μ.Κ. και  Χ.Λ. από ελικόπτερο, το 2005.  Έκτοτε έχω κάνει κάτι ήπιες παρεμβάσεις, αλλά, νομίζω ότι εξακολουθεί και μοιάζει περισσότερο με 1947, παρά με 2017.  Στο Google Earth για λεπτομέρειες.  Στην παρακάτω εικόνα, η Κολυμπήθρα είναι πάνω δεξιά, και σε μια καθαρή μέρα η Χίος και η Σάμος στο βάθος:

Η προηγούμενη φωτό "βλέπει" θάλασσα (ΒΑ), η παρακάτω βλέπει ΝΔ, προς Μέλισσα (ή Μεσοβούνι), πάνω αριστερά, και γενικά προς του Πολέμου τον Κάμπο.  Τα Γράμματα (είτε αρχαία, είτε όχι) είναι ακριβώς πάνω από την Βαθειά Λίμνο -- θα σας τα δείξω στον 6588.8/83, παρακάτω. Το σήμα κατατεθέν στην Βαθειά Λίμνο είναι το λαγκάδι. Το καλοκαίρι ίσα που έχει ελάχιστο νερό (όταν δεν κάνει πολλή ζέστη), τον χειμώνα αγριεύεσαι.

Η παρακάτω φωτό (σκανάρισμα από συμβατική αναλογική εικόνα)  βλέπει Βορειοδυτικά. Στο βάθος είναι η Άνδρος. Και οι τρεις φωτό είναι του Χ.Λ. 

Αν μπείτε στο Google Earth ή στο Google Maps, θα δείτε με τι μοιάζει σήμερα (τον Μάρτιο του 2016), και έχει και φωτογραφίες, αν είστε περίεργοι.  Το Κουμαρίδι είναι στην Βαθειά Λίμνο (το ίδιο δεν μιλάει για να το επιβεβαιώσει), αλλά αφού το λένε "Κουμαρίδι", το δείχνω και το αναφέρω χωριστά:

Πλακάκια και τα παλιά όρια Καρδιανής-Κελλίων

Τα Πλακάκια είναι μια σειρά από περιφραγμένες εκτάσεις περίπου 500 μέτρα Βορειοανατολικά της Καρδιανής, μέσα, και δίπλα σε ένα βραχώδη σχηματισμό που με τον καιρό έχει θρυμματιστεί και είναι όλο σπασμένες πέτρες, πλάκες, εξ ου, μάλλον, και το όνομα. Στα Πλακάκια είχα πάει πριν ακριβώς ένα χρόνο με τον Γιώργη και την θεία του, ήθελε να καθίσει στα βράχια που καθόταν και αγνάντευε την Καρδιανή από κάτω και την Σύρο απέναντι. Η θέα που ήθελε να ξαναδεί η θεία Μαρία είναι η παραπάνω εικόνα. Περισσότερες φωτό από την βόλτα, στην ανάρτηση της 10ης Ιανουαρίου του 2106.

Τα Πλακάκια τα ίδια, ιδίως με κακοκαιρία, είναι λίγο πιο ...ζοφερά (και μεγαλώνουν με κλικ):

Τώρα, τα Πλακάκια είναι σημαντικά για την οριοθέτηση των κοινοτικών εκτάσεων Καρδιανή και Κελλίων, όχι ότι έχουν τίποτα να μοιράσουν, σήμερα, αλλά σε άλλους καιρούς ήταν ίσως αλλιώς. Πρόσφατα ο καυγάς ήταν με τους Ιστερνιώτες για τα νερά της Ζωδεμένης (άλλη ιστορία πάλι αυτή).

Ο παρακάτω χάρτης είναι ενδιαφέρων και είναι από την σελίδα 13 του βιβλίου του π. Αντώνη Φόνσου για τα Κάτω Μέρη:

Αν προσέξετε, τα "Καρδιανιότ'κα" χωρίζονται από τα "Κελλιανά" σε μια γραμμή Δυτικά, Βορειοδυτικά και Βόρεια της Καρδιανής. Εκεί είναι τα Πλακάκια και υπάρχουν ένα σωρό "περάσματα" ανάμεσα σε περιφραγμένες εκτάσεις, που όλα συνδέονται με την Πάνω Στράτα, τον μεσαιωνικό (ή αρχαίο) δρόμο πάνω από την Καρδιανή.

Λίγη υπομονή, θα σας τα δείξω τώρα στον χάρτη του Κτηματολογίου (ΕΚΧΑ), σε 2-3 στάδια για να μην χαθείτε. Στην πρώτη θέαση, μοιάζει λιγάκι με τον παραπάνω χάρτη του 1948.  Με πράσινο είναι σημαδεμένα ορατά όρια, σήμερα, και με αυτά οι παλαιοί δρόμοι (παρακάτω, σε μεγαλύτερη μεγέθυνση -- και όλες οι εικόνες μεγαλώνουν με αριστερό κλικ, ή με δεξί κλικ και επιλογή "'άνοιγμα σε νέο παράθυρο" ):

Περιτριγυρισμένος από ...τοπωνύμια, στου Πολέμου τον Κάμπο

Προχωρώντας με κατεύθυνση Δυτικά-Βορειοδυτικά, έχω φτάσει στα "Λιχνόβουρλα" (εδώ αρχίζει η "Λαγκάδα", δεξιά κάτω, που γίνεται λαγκάδι Ζωδεμένης.  Αριστερά ίσα που φαίνονται οι δυο όρθιες πέτρες στις "Άλώνες". Δεξιά το Σούναρο, κι από κάτω η Παλιοκλησιά.



Αυτή είναι η Βορινή θέα. Στο βάθος ο "Πλανήτης" στον όρμο Πανόρμου. Αριστερά, κάτω, το Γλυφάρι.

Κοιτώντας Νοτιοδυτικά, οι Αλώνες.  Νότια, τα Πλακάκια, πάνω από την Καρδιανή.

Πίσω μου, από εκεί που έρχομαι, το ύψωμα Μαραγκού, Ανατολικά, (κι ακριβώς από πίσω σγκούρα του Ζαννή, και η Βαθειά Λίμνο).

Αν δεν κάνω λάθος (δεν έχω GPS μαζί μου), είμαι εδώ, περίπου στο κίτρινο Χ

Είμαι περίπου 500 μέτρα από την διάνοιξη του Στέφα (για να βάλει αιολικά στα Πράσα). Και 1 χλμ περίπου από την Β' Εύρεση. Αλλά θα γυρίσω μπρος πίσω στην Βαθειά Λίμνο (περίπου 1,5-2 χλμ Ανατολικά-Βορειοανατολικά, και ελπίζω να μην κατεβάσει κι άλλο σύννεφο... Ναι, χάνεσαι εδώ πάνω με σύννεφο ή ομίχλη.

Οι εικόνες μεγαλώνουν με αριστερό κλικ, ή με δεξί κλικ και επιλογή open in a new window.

Πέτρες που δεν μιλάνε ("Κωνσταντάρα Συκιά", απέναντι από την Παλιοκλησιά, κάτω από το Σούναρο)

Στην Τήνο έχουμε ένα σωρό μέρη που δεν γεμίζουν το μάτι στον περαστικό, ούτε τους δίνει κανείς σημασία... Ξερά, φαινομενικά έρημα, ποτέ δεν τα δείχνει η τηλεόραση. Η τηλεόραση δείχνει μόνο ό,τι την πληρώνουν να δείχνει...

 

Ούτε εμείς θα δίναμε σημασία αν δεν είχαμε κάτι γιαγιάδες και κάτι παππούδες να μας λένε ιστορίες, και 1-2 παπάδες να μας λένε τις ίδιες ιστορίες, στα καφενεία, ή μετά την εκκλησία, και 3-4 περίεργους που ανεβοκατεβαίνουν ξερολιθιές, και αφιλόξενα φρύγανα... Ήμουν με έναν χτες, μου είπε ένα σωρό ιστορίες που δεν ήξερα. Ένας άλλος, μάς έστειλε εδώ σήμερα...

 

 

Η Τήνος είναι γεμάτη πέτρες... Αλλά  έχει και περίεργες, πελεκητές, μεγάλες πέτρες που μόνο οι ...αρχαίοι έφτιαχναν, και είναι σε κάτι τέτοια έρημα υψωματάκια... Η φωτογραφία δεν το δείχνει, αλλά αυτή η πέτρα δεν τοποθετείται από ένα άτομο, και θέλει πάνω από μερικές ...ώρες (ή μέρες) για να φτιαχτεί...

 

 

Και έχει κι άλλες...

 

 

Και μερικές παραμένουν χτισμένες, όπως ήταν όταν πρωτομπήκαν εδώ, και δεν ήταν μαντρί για πρόβατα...

 

 

Και έχει και άλλες "πέτρες" απέναντι, πολύ μεγαλύτερες, και ούτε εκείνες μιλούν, ούτε είναι σαφές σε κανέναν τι ήταν, ή πότε, και το πιο περίεργο, παρ' όλο που ξέρω ότι τις έχουν δει διάφοροι, δεν έχω βρει έναν να μου πει τι στην ευχή ήθελαν τόσες πέτρες, σε μέρος έρημο, εξαιρετικά αφιλόξενο τον χειμώνα (εν τάξει, το καλοκαίρι έχει δροσιά), με ίχνη νεκροταφείου, λέμε μεταξύ μας, και τούτο εδώ που κοιτάμε τώρα δα, (όχι το μεγάλο, απέναντι) μόνο "οχυρωματικό" θα έλεγε κανείς ότι είναι...  "Ελληνικάρι". Πρώτη φορά το έχω δει εγώ...  Είναι του 200 πΧ όταν μας την έπεσαν δεν ξέρω ποιοι; Ήταν αργότερα;  Η καημένη η Τήνος έχει περάσει πολλά, και οι πέτρες δεν μας λένε τι έχουν δει, ή ποιος τις έβαλε εδώ.

 

 

Μόνο έχουν ωραία θέα.

 

 

Σε μέρος που όπως είπα, δεν παραπέμπει σε άνετη ή εύκολη ζωή.  Η φωτό είναι τραβηγμένη από το Σούναρο, στου Πολέμου τον Κάμπο.

 

Κάποια στιγμή θα βάλω 2-3 εικόνες στο Google Earth, για να μην παιδεύεστε να ψάχνετε... Μόνο που δεν μπορώ πλέον... Αλλά μπορείτε να δείτε δορυφορικά την Κωνσταντάρα Συκιά (που, σημειωτέον δεν έχει συκιές... ποιός ξέρει πότε ζούσε αυτός ο Κωνσταντάρας).

 

«Αλώνες» ή "πολεμίστρες" ή "ανεμόμυλος" στου Πολέμου τον Κάμπο

Η ιστορία της Τήνου κάπου χάνεται σε ξερολιθιές που καταρρέουν και παλιά πέτρινα κτίσματα που σιγά σιγά γίνονται στοίβες πέτρες. Και σε τοπωνύμια.  Ένα τέτοιο μέρος είναι οι "Αλώνες" (ή "Ανεμόμυλος" για τους Ιστερνιώτες, λέει ο κ.Κ.Δ., ή "πολεμίστρες" - δεν θυμάμαι που το άκουσα αυτό), στου "Πολέμου τον Κάμπο", πάνω από την Καρδιανή. Αυτή την εποχή, χαμένο στην ομίχλη, αν πάτε (που σας το συνιστώ) να πάτε σε μέρα χωρίς "αντάρα"... Του Πολέμου ο Κάμπος φημίζεται για την δυνατότητα που έχει να κάνει τον περιπατητή να αποπροσανατολίζεται και να χάνεται.

Ο πιο εύκολος τρόπος να πάει κανείς στις Αλώνες (τώρα που όλοι θέλετε να φτάσετε στον προορισμό σας με αυτοκίνητο) είναι από τον χωματόδρομο που πάει στην Β' Εύρεση και από εκεί στρίβει προς τα πάνω σε χωματόδρομο που ανοίχτηκε μάλλον για αιολικά (έχει και ένα ανεμοδούρι κάπου εκεί από πάνω).

Στην πρώτη απότομη στροφή, όταν φαίνεται πια απρόσκοπτη η θέα στο οροπέδιο, αν περπατήσετε με Δυτική Νοτιοδυτική κατεύθυνση, περί τα 340 μέτρα, θα βρείτε αυτές τις στοίβες από πέτρες και ερείπια κτισμάτων, με χαρακτηριστικό ένα ελλειπτικό κτίσμα, που δεν είναι αλώνι, έχει τοίχο, ή τείχος, είσοδο με χαρακτηριστικούς όρθιους παραστάτες (που είναι κατασκευαστική τεχνοτροπία σε πολλά παλιά κτίσματα της περιοχής μέχρι και την Βαθειά Λίμνο) και ερείπια 4-5 μικρών άλλων κτισμάτων.

Το κυκλικό κτίσμα δεν μοιάζει ούτε με αλώνι ούτε με ανεμόμυλο.  Με απλά εργαλεία από το διαδίκτυο, φαίνεται πρόκειται για περιφραγμένη (οχυρωμένη θα έλεγα) έκταση περίπου 3,5 στρεμμάτων, με κεντρικό επίσης "περιφραγμένο" χώρο, του οποίου το μέγεθος και η έλλειψη ιχνών λέει ότι δεν ήταν στεγασμένος, και διάφορα μικρά κτίσματα, όλα ερείπια, που από τα "στεγάδια" που είναι μέσα στις πεσμένες πέτρες, θα πρέπει να ήταν στεγασμένα. Με τα παραπάνω σκίτσα (που είναι από το Κτηματολόγιο GIS), είναι εύκολο να γίνει μια δεύτερη επίσκεψη με πιο σωστή απεικόνιση και αποτύπωση των κτισμάτων και των μεγεθών τους.

Η περιφραγμένη (ή οχυρωμένη) αυτή έκταση έχει και εμφανή "είσοδο" στο ΝΔ άκρο της (αλλά ίσως έχει και άλλα που δεν είδα, ή που είναι χωμένα μέσα στα φρύγανα). Η τοποθεσία, η διάταξη και η κατασκευή, δεν παραπέμπουν καθόλου μα καθόλου σε γεωργικά κτίσματα, ή οικισμό (δεν έχει ίχνη "χωραφιών" ούτε καν κοντά, και είναι αρκετά εκτεθειμένο στον καιρό), και εάν παρίστανα τον ερασιτέχνη "αρχαιολόγο", θα συμφωνούσα με τις διάφορες ιστορίες που λένε ότι μάλλον έχει σχέση με την άμυνα του νησιού, την παρατήρηση των γύρω θαλασσών, και τον έλεγχο ή φύλαξη των περασμάτων από την Βόρεια στην Νότια πλευρά.

Αντίστοιχοι τέτοιοι χώροι, σε όχι φιλόξενα από απόψεως καιρού μέρη, περιφραγμένοι, με κεντρικά κτίσματα, θέα, και κοντά σε παλιούς δρόμους ("άξονες") έχει στην Μέλισσα (ή Μελισσοβούνι, ή Μεσοβούνι) 1 χιλιόμετρο περίπου Δυτικά-Νοτιοδυτικά από τις Αλώνες, πάνω από την θέση Γούρνα, στο Τουρκόκαστρο, (ή Τρικόκαστρο, ή Βίγλα ή Κάστρο) εντυπωσιακό και σαφώς οχυρωμένο σημείο, μικρογραφία του Ξώμπουργου θα έλεγα, επίσης πάνω από διασταύρωση παλαιών δρόμων, προφανώς μία από τις πολλές φρυκτωρίες του νησιού. Οι φρυκτωρίες υπάρχουν γενικά από αρχαίους χρόνους, όταν δεν υπήρχαν ...κινητά, για να ειδοποιήσεις άλλους ότι κάτι τρέχει, για να τρέξεις να σωθείς.

Από μικρός άκουγα τους παλιούς να αναφέρονται στο "Πολέμου τον Κάμπου" και φυσικά ο π. Αντώνης Φόνσος τα έχει καταγράψει αυτά στις "Αρχαιολογικές Διαδρομές" του που εμφανίστηκαν και σαν βιβλίο "Τα Κάτω Μέρη της Τήνου -- ταξίδι σ' ένα χώρο ξεχωριστό".

Ξέρω ότι υπάρχουν κατάλοιπα της δεκαετίας του 1980 και 1990 που δηλώνουν "Αυτοδιοίκηση" που φαντασιώνονται έργα και μπουλντόζες σε αυτή την περιοχή. Το μόνο που μπορώ να πω (πέρα από ότι δεν τα γουστάρω κάτι τέτοια) είναι ότι ένα από τα καλά της ύφεσης και της προσαρμογής στην νέα φτώχεια είναι ότι μάλλον δεν έχει πια λεφτά για τέτοιες λαμογιές. Πάρτε τα ποδαράκια σας ή τα παιδάκια σας και πηγαίνετε καμιά βόλτα... Πιο αποδοτικό θα είναι...