Δευτέρα 31 Αυγούστου 2009

Σύκα, ορνοί κι ο Μαρκάκης Ζαλώνης


Ήθελα να απαντήσω στο αλλενάκι για την συκιά που αντί να κάνει φυσιολογικά σύκα, έκανε φρούτα που έμοιαζαν με σύκα αλλά δεν ήταν… Και επειδή έχω και εγώ αυτό το περίεργο φαινόμενο, είπα να το ψάξω πριν απλά παραθέσω φωτογραφίες.


Υπάρχουν πολλών ειδών συκιές, με σύκα που ωριμάζουν από τα μέσα Αυγούστου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, και θα αναφέρω ότι κάνουν σύκα που είναι άσπρα (πράσινα) έξω και άσπρα (κιτρινωπά) μέσα, μαύρα (μωβ) έξω, άσπρα μέσα, μαύρα έξω, μαύρα (κόκκινα) μέσα, άσπρα έξω κόκκινα μέσα κλπ. Και δεκάδες οι ονομασίες, αλλά δεν βρήκα ιστοσελίδα της προκοπής, στα ελληνικά ή στα αγγλικά. Οι συκιές δεν έχουν διαδικτυακό ενδιαφέρον…


Ωστόσο το ενδιαφέρον είναι ότι η πρώτη κατηγορία (άσπρα-άσπρα) είναι μάλλον η καταλληλότερη για ξερά σύκα, αλλά έχει μια ιδιαιτερότητα: Το «λίθι» (υποθέτω το μπουμπούκι του λουλουδιού, δεν αυτογονιμοποιείται ή δεν γονιμοποιείται αν δεν το επισκεφτούν κάτι μυγάκια, που τα λέμε «μορμον’» (με «ν» με περισπωμένη για την σωστή προφορά). Τα μυγάκια αυτά πολλαπλασιάζονται και βγαίνουν από τα «αρσενικά» σύκα που όμως δεν ξέρω αν είναι αρσενικά ή απλά άλλη ποικιλία αγριοσυκιάς η παρουσία της οποίας είναι απαραίτητη για την γονιμοποίηση του άσπρου σύκου (όπως η βυσσινιά για τα κεράσια).

Να μην σας ζαλίζω, θυμάμαι την γιαγιά μου να μαζεύει ορνούς αρχές Ιουνίου, (έπρεπε να είναι φουσκωμένοι) νε τους περνάει 5-5 ή 10-10 σε ένα βούρλο (βρούλο το έλεγε) και να τους κρεμάει από μία δύο αρμαθιές σε κάθε συκιά. Το ρητό έλεγε «του Σαντ’ Αντόνι’ ορνός, τα’ Αγια Μαρίνας σύκο», που το ερμηνεύω ότι έπρεπε να «ορνιαστούν» οι «σ’κιές» στις 13 Ιουνίου για να έχεις σύκα στις 17 Ιουλίου. Βέβαια τα πολλά σύκα, τουλάχιστον στο νησί, είναι τον Αύγουστο. Στο βουνό, κρατάνε μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου.

Το όρνιασμα είναι μπελάς. Πρέπει να μαζέψεις τους σωστούς ορνούς, να τους αρμαθιάσεις, να τους κρεμάσεις κλπ. Πολλοί που είχαν χώρο στα χωράφια τους, φύτευαν και ορνούς ώστε οι «μορμον’» να κάνουν τις βόλτες τους au naturel. Και επειδή δεν συμφέρει να έχεις μη παραγωγικά δέντρα, μπόλιαζαν τους ορνούς με άλλα σύκα.


Έτσι νομίζω εξηγείται δύο είδη φρούτου σε ένα δέντρο. Με τον καιρό μπορεί το άγριο να υπερισχύσει αν δεν κλαδευτεί. Τώρα αυτά τα λέω επιπόλαια, αφού υπάρχουν ορνοί και γλυκορνοί (που δεν ξέρω αν είναι κάτι διαφορετικό. Πάντως το φρούτο της πρώτης και δεύτερης φωτογραφίας, μοιάζει με σύκο, είναι υπόγλυκο αλλά πρέπει να πεινάς πολύ για να το φας

Τα σύκα ωστόσο ήταν σημαντικό κομμάτι της δίαιτας, τον καιρό της αειφορίας στην Τήνο. Φρέσκα το φθινόπωρο, ξερά τον χειμώνα, σκέτα, ή, αν ήσουν πλούσιος, με λίγη μυζήθρα. Αλλά αυτή η αειφορία είναι από το παρελθόν που φοβάμαι θα ξεχαστεί…

Το απόσπασμα του βιβλίου είναι του Μαρκάκη Φιλ. Ζαλώνη Voyage a Tine, l’une des iles de l’ archipel de la Grece, του 1809 (με κλικ στην εικόνα μεγαλώνει και διαβάζεται)

Για την μεσαιωνική αειφορία, προσεχώς

Κυριακή 30 Αυγούστου 2009

Η ανασφάλεια των ημερών


Ανέφερε ο φίλος μου τους «δύσκολους καιρούς» και με έκανε να σκέφτομαι. Οι καιροί είναι όντως δύσκολοι, και μπορεί να γίνουν ακόμα πιο δύσκολοι. Αν κοιτάξεις πίσω την ιστορία του χώρου που ζούμε, μάλλον πάντα ήταν δύσκολα, και οι αναλαμπές και η ευημερία είναι η εξαίρεση παρά ο κανόνας.

Πάσχουμε από το πρόβλημα ότι όντας μέρος του τοπίου, είναι δύσκολο να κοιταχτούμε και να καταλάβουμε που είμαστε και που πάμε. Αμπελοφιλοσοφίες εν μέσω γενικότερης ανασφάλειας;


Αυτό που φοβάμαι είναι η αδυναμία ανώδυνης προσαρμογής σε νέες καταστάσεις ισορροπίας που σχεδόν αναπόφευκτα προκύπτουν σε καταστάσεις σαν τις σημερινές. Και μπορεί ο κάθε σοφός να ευαγγελίζεται οράματα ή αγώνες, αλλά η άτιμη η ιστορία λέει ότι πάντα οι προσαρμογές είναι δύσκολες.

Εκτιμώ, ότι η ιστορία θα γράψει, ότι η περίοδος 1960-2000 ήταν μία εξαιρετική περίπτωση «ανάκαμψης» μετά από άλλη πολύ πιο δύσκολη περίοδο. Αξίζει να δει κανείς τι ήταν αυτή η ανάκαμψη, γιατί έγινε και που οδηγεί.


Ξέρω ότι είναι πολύ πεζό και ενοχλητικό, αλλά να’ την, σε δυο λογαριθμικές εικόνες, η ανασφάλεια και οι φόβοι των ημερών, αφιερωμένες, ειδικά, στους φίλους του antinews. Για το «αλλενάκι» και τον «νοών…νοείτω», ψάχνω την ...αειφορία.

Τρείς επισημάνσεις:
1. Από το 2000 και μετά, το γράφημα είναι επίπεδο, με εξάιρεση την φούσκα πριν την βουτιά.
2. Η βουτιά του 2008 είναι μεγαλύτερη από αυτήν του 2002 (ή του 1979) και, συγγνώμη, θυμίζει 1929.
3. Τα χρώματα και τα σχήματα λένε ότι όλα αυτά μπορεί να είναι ψευδαίσθηση.

με κλικ, πάνω τους, τα γραφήματα μεγεθύνονται, για τους εξαιρετικά περίεργους...

Σάββατο 29 Αυγούστου 2009

Η τιμή είναι για πάντα


Οι μηχανικές βλάβες διορθώνονται Το πυροσβεστικό ήταν σαν τραυματισμένος γίγαντας στο λιμάνι της Ραφήνας. «Το έβγαλαν με γερανό», μου είπε ο φρουρός έξω από τον πορτοκαλί περίβολο...


Τα βουνά ήταν καμένα. Δεν τα έβγαλα φωτογραφία, γιατί δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι το κινητό βγάζει φωτογραφίες όταν περνούσα… και τι να βγάλω...


Ο φρουρός φορούσε ένα μπλουζάκι που έγραφε από πίσω:

Ο πόνος είναι προσωρινός
Η τιμή είναι για πάντα



Να σύνθημα για ταραγμένους καιρούς

Παρασκευή 28 Αυγούστου 2009

Αιρετ(ικ)ός Δήμαρχος


Ορίστε… πολλούς μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές, ο Ανώνυμος ανησυχεί ότι προωθώ αιρετικό Δήμαρχο. Αχ, ανώνυμε… Ανησυχείς ότι ο διαχωρισμός Πασόκων και Δεξιών θα υποκατασταθεί στο Ιερό Νησί από νέο χάσμα Ορθοδόξων και Αιρετικών;


Προφανώς ρωτάς αν ενδιαφέρονται οι Καθολικοί να βγάλουν Καθολικό Δήμαρχο. Δεν ξέρω γιατί, προσωπικά, δεν είμαι Καθολικός. Βέβαια, δεν είπες Καθολικό, «αιρετικό» είπες, αλλά νομίζω αυτό εννοούσες.


Το αν κάποιος είναι αιρετικός, είναι σχετικό. Η έννοια της αίρεσης αφορά θεοκρατικά κράτη όπως το …Ιράν. Στην Ελλάδα, οι ταυτότητες δεν λένε τι θρησκεία είσαι, αλλά μπορεί, στην Ιερή Τήνο, ο μη ορθόδοξος να είναι αιρετικός; Δεν θα το διαφήμιζα ωστόσο, πρώτον γιατί θα μας κράξουν οι περισσότεροι τουρίστες και δεύτερον γιατί αφορμή ψάχνουν οι κακοί αμερικάνοι να μας βρουν καταπιεσμένες μειονότητες στην επόμενη έκθεση του Στέητ Ντιπάρτμεντ για το θέμα.


Οι σημερινοί σκοταδιστές, όταν μιλάνε για αιρέσεις, αναφέρονται σε Μασόνους, Ιεχωβάδες, Χιλιαστές και δεν ξέρω τι άλλο. Εσύ προφανώς βάζεις και τους καθολικούς (ή εννοούσες τους Αγαπιανούς;) Παλαιότερα, ο εχθρός περιελάμβανε τους Αρειανούς, τους Μονοφυσίτες, τους Μανιχαϊστές, τους Παυλικιανούς, τους Γνωστικιστές, τους Βογομίλους, τους Καθαρούς και τρέχα γύρευε.


Φαντάζεσαι προεκλογική καμπάνια με Ορθόδοξους και Αιρετικούς υποψηφίους; Μέχρι και σε αυτονόμηση των αιρετικών μπορεί να οδηγήσει. Άρα, μην τους βάζεις ιδέες, μπορεί να προσχωρήσουν σε κράτος της ΕΕ με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή, και λιγότερη διαπλοκή. Κρίμα που η Βενετία δεν είναι ανεξάρτητο κράτος, θα γούσταρα να πηγαίνω διακοπές στην …Βενετία τα καλοκαίρια.

Μεταξύ μας, τέτοιο χάσμα δεν υπάρχει, και το λογοπαίγνιο μεταξύ αιρετού και αιρετικού είναι πολύ καλό. Αν, ανώνυμε, θεωρείς ότι θα είμαι πιο αντικειμενικός, βάζοντας φωτογραφίες από άλλες εκδηλώσεις, με άλλα πρόσωπα, ευχαρίστως, αλλά θα πρέπει να μου δώσεις το υλικό...

Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009

Κι άλλα παραμύθια


Μου αρέσουν οι εικόνες στα εξωκκλήσια. Πρώτα από όλα είναι εικόνες άλλης εποχής. Έπειτα μου θυμίζουν ένα σωρό παραμύθια, και με βάζουν να τα ψάχνω και να σκαλίζω πτυχές μικρές και ασήμαντες που όμως μου αρέσουν και αυτές.


Τον Άγιο Γεώργιο τον ξέρουμε όλοι, είναι ο πιο δημοφιλής άγιός μας. Ήρωας, ίσως η μετεμψύχωση του Περσέα. Η αυστηρά εκκλησιαστική βιογραφία του εστιάζεται υπερβολικά στο μακάβριο τέλος του, αλλά όλοι ξέρουμε ότι απελευθέρωσε πηγές και κόρες και εξολόθρευσε δράκους (κάπου στην …Λιβύη)


Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος Α’, γνωστός εικονολάτρης στον δύσκολο 9ο αιώνα, αποδοκίμασε δημόσια την «υπερβολική» λαϊκή λατρεία του Άϊ Γιώργη. Στην εικόνα, ο εικονολάτρης Νικηφόρος ο Α’ πατάει τον εικονομάχο Πατριάρχη Ιωάννη Ζ’ Γραμματικό.


Στην Δύση, ο Άϊ Γιώργης απεικονίζεται να σκοτώνει τον δράκο για να απελευθερώσει την κοπελιά, στην Ανατολή δεν έχω δει την κοπελιά σε εικόνες, φαίνεται ο Πατριάρχης του 9ου αιώνα μας επηρέασε.


Ανδρομέδες βρήκα πολλές,και παραθέτω τον δράκο, συγνώμη το Κήτος, στα πόδια αυτής. Από τον Περσέα και την Ανδρομέδα κατάγεται ο Πέρσης (και από αυτόν οι Πέρσες) και, αργότερα, ο Ευρυσθέας, που ταλαιπωρούσε τον Ηρακλή. Αλλά αυτά είναι άλλα παραμύθια. Την Ανδρομέδα, ωστόσο, την έβαλε στον ουρανό η ίδια η Αθηνά, κοντά στον Περσέα και την Κασσιόπη, την μητέρα της.


Ο Πατριάρχης Ιωάννης Ζ’ Γραμματικός, πέθανε σε κάποιο μοναστήρι που τον είχαν κλείσει οι εικονολάτρες, που τον αποκαλούσαν «Πρόδρομο του Αντίχριστου». Χρόνια μετά τον θάνατό του, λένε ότι τον ξέθαψαν και μαστίγωσαν και έκαψαν το πτώμα του στον Ιππόδρομο. Δες με τι τρωγόταν ο κόσμος τον 9ο αιώνα…

Τετάρτη 26 Αυγούστου 2009

Παραμύθι


Η Τήνος είναι ένα παραμύθι που πάει πίσω, πολύ πριν το 1823 ή 24, όταν ανακαλύφθηκε η εικόνα της Παναγίας, και για όποιον θέλει να το δει, υπερβαίνει το προσκυνηματικό, για το οποίο το νησί είναι γνωστό. Η ίδια η εκκλησία είναι χτισμένη σε ναό του Προδρόμου, νομίζω, και αυτός σε ναό του Διονύσου.


Το σημερινό λιμάνι είναι, στην δορυφορική εικόνα, κάτω δεξιά, πριν τις πρόσφατες προσχώσεις και άλλα έργα. Οι παραινέσεις μου, τον Μάϊο του '08, για πιο ρομαντικό ή ποιητικό λιμάνι ήρθαν λίγο καθυστερημένα, και το λιμάνι μας είναι λίγο ..χμμμ... Ωστόσο, το παλιό λιμάνι του Σταυρού (με Σ, στην εικόνα) έχει πιο πολύ παραμύθι. Είναι μεσαιωνικό ή αρχαίο; Ή και τα δύο;


Εδώ έδεναν τα καράβια που σταματούσαν για προσκύνημα ή καθαρμό, στο ιερό της Αμφιτρίτης, πριν πάνε στην Δήλο; Δυο βήματα είναι το ιερό της, από το λιμάνι του Σταυρού (με Α στην εικόνα).


Και περιττό να αναφέρω ότι ένα σωρό μονοπάτια – συγγνώμη, αρχαίοι και μεσαιωνικοί δρόμοι – καταλήγουν εδώ, στις βαρκούλες.

Τρίτη 25 Αυγούστου 2009

Πανηγύρι της Αγάπης


18 Αυγούστου: Μεγάλη μέρα για τους Αγαπιανούς αφού αυτή τη μέρα το χωριό σφύζει από ζωή, κόσμο και κυρίως νεολαία που τόσο λείπει από αυτό το όμορφο χωριό.


Διπλή γιορτή καθώς εορτάζεται και η μνήμη του προστάτη του χωριού, του Αγ. Αγαπητού, με μεγαλόπρεπη τελετή αλλά και το βράδυ στήνεται μεγάλο γλέντι με τον χορό του συλλόγου των Απανταχού Αγαπιανών.


Επίσης με πρωτοβουλία του συλλόγου προσφέρθηκε και κέρασμα στο τέλος της επίσημης θείας Λειτουργίας. (Με την ευκαιρία να προσθέσω ότι ο σύλλογος είναι αξιέπαινος καθώς με τις φιλότιμες προσπάθειές του γίνονται μικρά και μεγάλα έργα στο χωριό και αξίζουν συγχαρητηρίων!)


Να σημειωθεί ότι φέτος η προσέλευση στην εκκλησία το πρωί της εορτής ήταν από τις μεγαλύτερες των τελευταίων χρόνων.


Το βράδυ είχαν όλοι τη χαρά να συνευρεθούν, να φάνε και να χορέψουν με τη συνοδεία καλής μουσικής.(Να σημειώσω ότι το σέρβις ήταν ταχύτατο, ακόμη και για τους πιο απομακρυσμένους...)


Νομίζω ότι οι φωτογραφίες μιλάνε από μόνες τους. Και του χρόνου!


aerial

Δευτέρα 24 Αυγούστου 2009

Προσκύνημα στο Βρυσί


Η τηλεόραση έδειξε μόνο έναν Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο. Υπάρχει όμως και η Παναγία στο Βρυσί, όπου και φέτος τελέστηκε με μεγαλοπρέπεια η Κοίμηση της Θεοτόκου.


Λόγω των πολλαπλών λειτουργιών - που δίνει τη δυνατότητα στους πιστούς να εκκλησιάζονται σε διάφορες ώρες – η προσέλευση του κόσμου στην τελευταία επίσημη λειτουργία του διημέρου ήταν σχετικά λιγοστή.


Η συγκεκριμένη τελετή δίνει την ευκαιρία στις οικογένειες με μικρά παιδιά να παρευρεθούν οπότε είναι εύλογο να πούμε ότι ήταν «οικογενειακού χαρακτήρα!»


Φέτος είχαν τη χαρά οι πιστοί να παρακολουθήσουν δύο νέους της Τήνου (από την Καλλονή και από την Στενή) να δίνουν τους όρκους τους μπροστά στο Θεό και στο εκκλησίασμα ώστε να χειροτονηθούν ιερείς όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο προετοιμασίας τους.


Όσοι μπόρεσαν να παρευρεθούν στην μεταμεσονύχτια αγρυπνία είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν το γεγονός αυτό. Είναι γεγονός υπαρκτό ότι οι καθολικοί ιερείς όλο και λιγοστεύουν στην Ελλάδα και ότι όλο και λιγότεροι νέοι επιλέγουν αυτό το λειτούργημα.


Πιθανολογείται ότι σε λίγα χρόνια οι ενορίες θα συμπτυχθούν (περισσότερο από σήμερα) και θα γίνονται οι τελετές μόνο σε «κομβικές» ενορίες. Το ερώτημα είναι ποιοί από τους ηλικιωμένους κατοίκους των χωριών θα μπορούν να μετακινούνται χειμώνα καιρό για την λειτουργία των Χριστουγέννων / Πρωτοχρονιάς παραδείγματος χάριν; Ή θα την παρακολουθούν από την τηλεόραση, εξ ού και το κανάλι «Εξώμβουργο TV»;

aerial

Κυριακή 23 Αυγούστου 2009

Μαύρη ευχή


Δεν είναι τα ρομαντικά χρώματα του ηλιοβασιλέματος.


Είναι η Αττική που καίγεται, από 50 ν.μ. απόσταση…


Προφανώς η μαύρη μαγεία δεν δουλεύει, γιατί οι αλήτες, και όλο τους το σόϊ, θα είχαν ήδη σαπίσει από μέσα προς τα έξω. ‘Η σαπίζουν και δεν το έχουν καταλάβει;

Σάββατο 22 Αυγούστου 2009

δυο και τρεις


Τα άνυδρα αμπελοφάσουλα, στο τέλος του καλοκαιριού, ζούνε λίγο παραπάνω, όσο τα σκαλίζεις. Το φρεσκοσκαλισμένο χώμα είναι σαν μονωτικό από τον ήλιο και την ζέστη, και κρατάει λίγη, ελάχιστη, δροσιά. Για μία χούφτα παραπάνω, ή για να μεστώσουν 2-3 περισσότερα κουκιά για τον χειμώνα.


Και τότε, όλα τα ορθολογικά μοντέλα, όλες οι θεωρίες καταρρέουν.


Κι αν το τηράξεις μια φορά
θα σου χαμογελάσει
κι αν το τηράξεις δυο και τρεις
θ' αρχίσεις το τραγούδι


(Εξόριστος στην Λέρο, το έγραψε αυτό, ο Γ. Ρίτσος)