Πήλινος μικρόκοσμος

Αν τα τοπία είναι ο μακρόκοσμος, και τα χωριά ο μεσόκοσμος, τα πήλινα είναι ο μικρόκοσμος της ιστορίας της Τήνου, όσα σώζονται ολόκληρα, και όσα είναι παραπεταμένα θραύσματα στα χωράφια τα τελευταία 100 ή 2.000 χρόνια.


Λένε για την ζωή πριν το 1960, (τόσο πρόσφατα), όταν δεν υπήρχαν μεταλλικά, γυάλινα, και σίγουρα δεν υπήρχαν πλαστικά, σκεύη. Για νερό οι στάμνες, για αποθήκευση τα κουρούπια και οι ζάρες, πήλινες κατασαρόλες, ποτήρια, πιάτα, άλλα φτιαγμένα εδώ στο νησί, αλλά φερμένα από μέρη που μετανάστευαν οι Τηνιακοί (και οι Τηνιακές) είτε για αν μαζέψουν κανένα χρήμα, για να παντρευτούν, ή μόνιμα.


Αν μικρό κομμάτι της ιστορίας φαίνεται στα αρχεία της Εκκλησίας, στις ληξιαρχικές πράξεις που μιλάνε για θανάτους στην Πόλη ή στην Σμύρνη, η ίδια ιστορία φαίνεται στα ρουγιά και τα σταμνιά, τα λαϊνια και τα κουμάρια, τα ζαριά και τα κουρούπια που χάνονται στα κατώγια ή πετάγονται στις "ανακαινίσεις". Πολλά μικρά και φορητά πήλινα, και τα περισσότερα υαλωμένα, είναι από την Μικρά Ασία, αρχές 20ου ή τέλη 19ου αιώνα (και σίγουρα υπάρχουν και παλιότερα). Γενικά, υποτιμούμε ή αγνοούμε, νομίζω, την στενή σχέση της Τήνου με το Ανατολικό Αιγαίο και την Μικρά Ασία πριν από την Καταστροφή.


Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αετοφωλιανών μάζεψε πολλά πήλινα αντικείμενα, και έφτιαξε με την βοήθεια χωριανών και μελών, και με συνδρομή από τον Δήμο Εξωμβούργου το Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμεικής, στην Αετοφωλιά που είχε εγκαίνια τον Αύγουστο του 2009.


Πρόκειται για καταπληκτική συλλογή, που κάθε φωτογραφία και περιγραφή την αδικεί, μερικά από τα κομμάτια δεν είναι "λαογραφικά", ή "παραδοσιακά", είναι έργα τέχνης ή κειμήλια -- αν σας αρέσουν τα σχήματα σε πηλό. Παραθέτω μικροσκοπικό δείγμα, και θα φροντίσω να αναρτηθούν σε ξεχωριστή στην ophioussa.com, όπου ο χώρος και η ποιότητα της εικόνας είναι καλύτερη. Έχω πάρει το υλικό από τον Ανδρέα Λαμπράκη, τον Πρόεδρο του Συλλόγου, αλλά θέλει αρκετή επεξεργασία. Θα ειοδοποιήσω όταν θα είναι "στον αέρα". Όσο τα χαζεύω, πρόκειται για μοναδική πρωτοβουλία του Συλλόγου, και για άλλον ένα εξαιρετικό παράδειγμα δημιουργικής συνεργασίας με την Δήμο για την ανάδειξη ένος χωριού και ενός τρόπου ζωής.


Αναρωτιέμαι αν κανείς έχει μαζέψει παλιά τραγούδια... Όσα πρόλαβα να ακούσω στα Κάτω Μέρη, πριν το 1976, δεν έχουν πολλή σχέση με αυτό που λέμε "νησιωτικά" στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το νανούρισμα, πάνω δεξιά, δεν είναι "Τηνιακό", αλλά θα μπορούσε... Η φωτό της πινακίδας του Μουσείου είναι της aerial, από εδώ.