Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου 2017

Βοσκήσιμος έκτασις Κελλίων, τοποθεσία κτήματος. Ἔκτασις καὶ περιγραφή ὁρίων, εν Κελλίοις, 25η Ἰουνίου 1938


Τι είναι αυτό που:  Kείται εντός της περιφερείας της κοινότητος Κελλίων και εις θέσιν «Πολέμου Κάμπος», είνε χερσότοπος, συνορεύει γύρωθεν με τοποθεσίας «Γλυφάδι», «Κωνσταντάρα συκιά», «Σούναρον», «Λιχνόβουρλα», «ανεμόμυλον», «Πλακάκια», «Λιχνόβουνον ή Ζαν[]ή Σγκούρα», «Βαθειά λήμνον», «Κουμαρίδι Ιωάν. Ζαρμπάνη», «Τρεις πόρτες», «Ύψωμα Μαραγκού» και καταλήγει [] εις «Γλυφάδι». Έχει έκτασιν τριακοσίων {300} περίπου στρεμμάτων.

Πριν προσπαθήσω (αναρμοδίως) να απαντήσω, το παραπάνω κείμενο είναι από αυτό το απόσπασμα:


Που είναι από το παρακάτω "επίσημο" Κοινοτικό Έγγραφο της 25ης Ιουνίου 1938 (με πιστό αντίγραφο 10/10/2013 και, όπως όλες οι εικόνες, μεγαλώνει με αριστερό κλικ, ή με δεξί κλικ και επιλογή "άνοιγμα σε νέα σελίδα") :

Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2017

«Τρεις Πόρτες» στου Πολέμου τον Κάμπο

 
Οι Τρεις Πόρτες είναι τρία υψώματα (μεταξύ Κασσάδου και Πολέμου Κάμπου -- αναφέρονται μάλλον σαν Δύο Πόρτες στον "Χάρτη των Μηχανικών")  και ο π. Αντώνης Φόνσος επίσης αναφέρει "Δυό Πόρτες" σαν την "κορυφή του δυτικού λαγκαδιού που οδηγεί από τη βαθιά Λήµνο στού Πολέµου το Κάµπο, Καρδιανή Ιστέρνια, Κόρης το Πύργο".

Το τοπωνύμιο "Βαθειά (ή Βαθιά) Λήμνο ή Λίμνο" δεν υπάρχει σε χάρτες, το ξέρουν όμως όλοι οι Κατωμερίτες και οι Καρδιανιώτες. Και αυτό περιγράφεται από τον π. Αντώνη σαν "το οροπέδιο του πολέµου το Κάµπο, ανάµεσα τα Γράµµατα και τη περιοχή Γκάγκαρη, απ' όπου ξεκινά το ρέµα του Καναβά".  Δεν είναι και κανένα ...μικροσκοπικό μέρος, φαίνεται και σε κάτι φωτογραφίες παρακάτω και σε προηγούμενη ανάρτηση.  Η Γκάγκαρη είναι στον 6588.8/83 και τα Γράμματα, είτε είναι αρχαία, είτε του ...1920, είναι στην θέση τους, και αυτά για το θεαθήναι.  Ο φιδαετός της φωτό είναι πάνω από το Κουμαρίδι.

Οι Τρεις (ή Δύο) Πόρτες φαίνονται σε σειρά και από τις δύο πλευρές από όπου τυπικά περνούσε κόσμος (ναι, πριν το 1960, περνούσε κόσμος στα βουνά και στις ερημιές με φορτωμένα γαϊδουράκια για "πούληση" στην Όξω Μεριά).

Ο κόσμος δεν έφτιαχνε τοπωνύμια για να βάζει γρίφους στις επόμενες γενιές. Έδινε ονομασίες για να δίνει οδηγίες και να βρίσκει τον δρόμο, ειδικά σε μέρη όπου δεν υπήρχε οργανωμένο οδικό δίκτυο:  "Θα πας από τα δυό β΄νιά και θα διείς τις τρεις πόρτες, μόνο θα στρίψεις αριστερά, πάνω απ τ΄Γιάννη τ'Ζαννή τ'ν τάργα, θα βρεις το νερό πριν τ' Φακίνα τ' σγκούρα, κι απέ γραμμή για τα Ιστέρνια ".  Για παράδειγμα.  Αυτός ο Γιάννης' τ' Ζαννή ήταν θείος μου... Και είχε πάρει αυτό το χωράφι από έναν με παρατσούκλι "Jabo" που πέθανε στην φυλακή στην Σύρο το 1943, όπου τον είχαν βάλει επειδή, λένε, έκλεψε κάτι σίγλυνα).

Στην παρακάτω εικόνα οι Τρεις Πόρτες όπως φαίνονται από τις "Μάντρες" ή τα "Γράμματα" στο παλιό μονοπάτι που πήγαινε από τα Κελλιά στην Βαθειά Λίμνο και από εκεί στα Έξω Μέρη. Αυτή είναι η πρώτη θέα, από την κορυφογραμμή "Δυο Βουνά-Αμμώνια -- Γράμματα", στο μονοπάτι Κελλιά -- Αγία Υπακοή -- Μπαγκαλάκια -- Μάντρες -- Βαθειά Λίμνο:

Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2017

"Ζαννή σγκούρα, ή Λιχνόβουνο"


Αυτή είναι η σγκούρα του Ζαννή... Που αναφέρεται το 1938:


Η παρακάτω εικόνα είναι από τα Google Maps (με επιλογή θέασης της δορυφορική εκδοχής, και των φωτογραφιών).  Είναι "σύνθετη" με την έννοια ότι προσέθεσα χωριστά την "θέση" κάθε φωτογραφίας. Για να μην παρεξηγηθούμε, εγώ τράβηξα τις φωτογραφίες, αλλά όποιος θέλει, εκεί είναι η περιοχή και μπορεί να ελεγχθεί ως προς την ακρίβεια:

Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2017

Χερσότοπος στου Πολέμου τον Κάμπο


(μερικές εικόνες σε αυτή την ανάρτηση είναι μεγαλύτερες από ότι φαίνονται με απλό κλικ επάνω τους και χρειάζονται είτε με δεξί κλικ στην εικόνα και πάτημα στην επιλογή "open link in new window" (άνοιγμα συνδέσμου σε νέο παράθυρο) είτε "copy" και "paste" σε πρόγραμμα γραφικών)

Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι το κεντρικό οροπέδιο της Τήνου, μήκους περίπου 5 χιλιομέτρων και πλάτους, χοντρικά, 600 μέτρα. Έχει ΒΔ-ΝΑ γενική κατεύθυνση και η φωτό (μεγαλώνει με κλικ) είναι από ΝΑ άκρο. Στο βάθος φαίνεται η (χιονισμένη) Άνδρος.  Ο καθηγητής Στουρνάρας θεωρεί ότι όλα τα νερά για τους γύρω οικισμούς (Ιστέρνια, Πύργος, Καλλονή, Αετοφωλιά, Καρδιανή είναι από τις βροχές σε αυτό το οροπέδιο. Αν έχει και κάποιο μυστήριο είναι ότι κανείς δεν ξέρει ποιός πόλεμος έγινε εκεί.  Έχει μερικά κτίσματα που μάλλον είναι βίγλες ή φρυκτωρίες, ίχνη από αρχαία στις παρυφές, πήλινα θραύσματα στις Αλώνες (ή "Ανεμόμυλο"), αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος. Αυτό που είναι του παρόντος είναι η θέαση της περιοχής Πολέμου Κάμπος, και ειδικά της περιοχή που φαίνεται να συνορεύει με, π.χ, το Ύψωμα Μαραγκού (η προηγούμενη ανάρτηση), που λόγω σχήματος διακρίνεται εύκολα σε κάθε αεροφωτογραφία ή στο ΕΚΧΑ, ή στο Google Earth.

Η θέση Πολέμου Κάμπος φαίνεται σε παλιούς και σύγχρονους χάρτες με όση επισημότητα αντέχει ο καθένας. Να ένα απόσπασμα από παλιό χάρτη, τον λεγόμενος "Χάρτη των Μηχανικών" που ξεκίνησε από μία έκδοση του 1892 και θα τον βρείτε να κρέμεται σε περίπου κάθε μαγαζί στην παραλία της Χώρας. Οι "μηχανικοί" (Αρχιτέκτονες) αναγράφονται στο εικονίδιο αριστερά (πάντα κλικ, για μεγέθυνση). Εγώ φωτογράφησα τον χάρτη του Χ.Λ. που είχε την καλοσύνη να με αφήσει. Το ενδιαφέρον είναι τα τοπωνύμια... Μερικά έχουν ξεχαστεί, μερικά υπάρχουν ακόμα, αλλά φαίνονται καθαρά τα Κελλιά (η Καλλονή, σήμερα), ή τουλάχιστον είναι στον ίδιο ακριβώς χώρο, με την Αγία Υπακοή "φάρο" για ...ναυτιλλομένους, εάν είστε δύσπιστος):


Ο "Πολέμου Κάμπος" είναι Δυτικά των "Κελλιών" (Καλλονή σε μεταγενέστερους χάρτες) και έχει γύρω-γύρω, την Καστέλα, την Καρδιανή, κάτω από τις Πατέλες, τα Βίγλια (πανω από τα Ιστέρνια, και, μέρη που ξέρουμε εμείς στα Κάτω Μέρη, δηλαδή τον Λοιμοκό, τις "Δυό Πόρτες" (αν και σήμερα τις έχω ακούσει σαν Τρεις Πόρτες), την Γκάγκαρη, τα Αμόνια και τα Δύο Βουνά (ή Δυό Β'νιά). Μην πάρετε τον χάρτη για Ευαγγέλιο, η προσπάθεια τον 18ο(!) αιώνα είναι θαυμάσια, αλλά η θέση "Κόρης Πύργος" με πχ Λιμοκό, δεν είναι σωστή. Τα μέρη γύρω από τα χωριά είναι όπως σήμερα.

Ένας χάρτης του 1948, που τον έχω αναφέρει στην "ανάρτηση για τα Πλακάκια", βοηθάει στην διευκρίνηση ή την επιβεβαίωση ότι ο Πολέμου Κάμπος έχει πράγματι ένα τμήμα που είναι Κελλιανό, ή της Καλλονής.

Ο χάρτης 6588.8 του Στρατού, του 1983 είναι πιο ακριβής από τον παραπάνω, και χάριν οικονομίας χώρου δείχνω μόνο αυτό το απόκομμα (με τα χωριά Καλλονή (ή Κελλιά) και Αετοφωλιά, στην δεξιά άκρη.  Το παρακάτω απόσπασμα μεγαλώνει με κλικ στην εικόνα:

Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2017

Ύψωμα Μαραγκού στου Πολέμου τον Κάμπο


Υπάρχει αυτός ο δρόμος ανάμεσα Αετοφωλιά και Πλατιά, στην Βόρεια Τήνο. Για την ακρίβεια, ανάμεσα Αετοφωλιά και διασταύρωση με τον δρόμο που πάει από τα Ιστέρνια στον Πύργο και Πάνορμο, μήκος περί τα 12 χιλιόμετρα με ωραίες θέες προς Βόρειο Αιγαίο, Ικαρία, Χίο, Ψαρά και καμιά φορά Σκύρο.

Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2017

Γλυφάρι και Κωνσταντάρα Συκιά, στον δρόμο Αετοφωλιά - Πλατιά


Εν τάξει... Εκτός εάν είστε ο Λ.Α. (ο ιδιοκτήτης του εικονιζόμενου αμπελιού - η έκταση με τις πεζούλες που φαίνεται καθαρισμένη), ή ο Ντ.Α. (ο ιδιοκτήτης της ασπρισμένης δεξαμενής δεξιά) ή, εάν έχεις σπιτάκι στης Κόρης τον Πύργο, δεν θα σας ενδιέφερε το "Γλυφάρι".

Αλλά, το Γλυφάρι είναι σημαντικό, επειδή θέλω να καλύψω όλα τα τοπωνύμια του Κοινοτικό Έγγραφο του 1938 (κλικ αριστερά για μεγέθυνση) που περιγράφουν την Κοινοτική "Βοσκήσιμον" Έκταση της Κοινότητας Κελλίων και τα τοπωνύμια ξεκινάνε από το Γλυφάρι (Γλυφάδι το γράφουν, αλλά Γλυφάρ' προφέρεται σήμερα, με ένα βαθύ "αα" και ένα "ρ" aspiré, όταν τ' ακούσετε θα καταλάβετε τι Γλυφαρ', τι Γλυφάδ)' και καταλήγουν πάλι στο Γλυφάρι.  Σημειωτέον ότι η άσφαλτος περνάει δίπλα από εκεί που ήταν το παλιό μονοπάτι-δρόμος, το Γλυφάρι το ξέρουν οι πάντες (που είναι από εδώ). Το Γλυφάρι και η Κωνσταντάρα Συκιά είναι εύκολα επειδή είναι πάνω στον δρόμο (αν μάθετε που είναι η Κωνσταντάρα Συκιά -- δεν υπάρχει συκιά ούτε για δείγμα).

Πάντως, για τον εντοπισμό, σάς παραπέμπω στο Google Maps που όλα τα βλέπει. Φαίνεται και το αμπέλι του Λ. και η η ασπρισμένη δεξαμενή του Ντ (αλλά δεν διακρίνεται η κολόνα της μεσαίας τάσης και το άσπρο-κόκκινο κολονάκι στον δρόμο.:



Κι αν θέλετε να το δείτε από πιο ψηλά (εδώ φαίνεται και η Κωνσταντάρα Συκιά -- και, φυσικά και το αμπέλι και η δεξαμενή), πάλι από το Google Maps:

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017

Βαθειά Λίμνο (και Κουμαρίδι)

Έχω ανεβάσει τόσες φωτογραφίες εδώ και στο Google Earth...  Μερικές που μού αρέσουν είναι εδώ και εδώ. Μέχρι που ανακάλυψα ότι μάς είχαν ανακαλύψει οι ΑΠΕτέωνες, μεταξύ 2010 και 2011, η Βαθειά Λίμνο ήταν ...παράδεισος (έτσι είχε πει και η Ιταλίδα φίλη του φίλου μου του Γ.Κ.: "paradiso".

Δεν ξέρω από που προέρχεται η ονομασία. Κατά μία εκδοχή είναι από τις στέρνες στο λαγκάδι, από τις οποίες πότιζαν οι αρχικοί 5 ιδιοκτήτες ό,τι πότιζαν στην περιοχή.  Πριν της μηχανές και τα λάστιχα, το πότισμα ήταν μόνο με φυσική ροή από κάτι που ήταν πιο ψηλά, και οι καυγάδες και οι δικαστικές διαμάχες φαινομενικά ατέλειωτοι.  Η Βαθειά Λίμνο, όπως μου είπε και ο Ζ.Σ., ποτέ δεν είχε πολλά νερά. Είχε να κάνεις την δουλειά σου, αλλά όχι πολλά.  Έτσι όλοι τσακωνόταν για το λίγο νερό που μάζευαν οι "στέρνες" και προσπαθούσαν να πορευτούν με το λίγο επιφανειακό νερό σε πηγές.  Κατά μία άλλη εκδοχή από παλιό όνομα. Κατά μία τρίτη, από την λέξη "λιμνιών" που έχει σχέση με προστασία από ανέμους. ΔΕΝ έχω ιδέα από που προέρχεται η λέξη. Σε μερικά μέρη, η Βαθειά Λίμνος είναι πράγματι προστατευμένη από αέρα, σε μερικά είναι ...Σιβηρία. 

Για να προσανατολιστείτε που είναι και με τι μοιάζει από ψηλά αυτή η Βαθειά Λίμνο, να μερικές αεροφωτογραφίες που έβγαλαν οι φίλοι μου Μ.Κ. και  Χ.Λ. από ελικόπτερο, το 2005.  Έκτοτε έχω κάνει κάτι ήπιες παρεμβάσεις, αλλά, νομίζω ότι εξακολουθεί και μοιάζει περισσότερο με 1947, παρά με 2017.  Στο Google Earth για λεπτομέρειες.  Στην παρακάτω εικόνα, η Κολυμπήθρα είναι πάνω δεξιά, και σε μια καθαρή μέρα η Χίος και η Σάμος στο βάθος:


Η προηγούμενη φωτό "βλέπει" θάλασσα (ΒΑ), η παρακάτω βλέπει ΝΔ, προς Μέλισσα (ή Μεσοβούνι), πάνω αριστερά, και γενικά προς του Πολέμου τον Κάμπο.  Τα Γράμματα (είτε αρχαία, είτε όχι) είναι ακριβώς πάνω από την Βαθειά Λίμνο -- θα σας τα δείξω στον 6588.8/83, παρακάτω. Το σήμα κατατεθέν στην Βαθειά Λίμνο είναι το λαγκάδι. Το καλοκαίρι ίσα που έχει ελάχιστο νερό (όταν δεν κάνει πολλή ζέστη), τον χειμώνα αγριεύεσαι.


Η παρακάτω φωτό (σκανάρισμα από συμβατική αναλογική εικόνα)  βλέπει Βορειοδυτικά. Στο βάθος είναι η Άνδρος. Και οι τρεις φωτό είναι του Χ.Λ. 


Αν μπείτε στο Google Earth ή στο Google Maps, θα δείτε με τι μοιάζει σήμερα (τον Μάρτιο του 2016), και έχει και φωτογραφίες, αν είστε περίεργοι.  Το Κουμαρίδι είναι στην Βαθειά Λίμνο (το ίδιο δεν μιλάει για να το επιβεβαιώσει), αλλά αφού το λένε "Κουμαρίδι", το δείχνω και το αναφέρω χωριστά:

Η συνείδηση του χώρου μας

Μπορώ να πω ανεπιφύλακτα ότι η συνείδηση του χώρου μας είναι ο π. Αντώνης Φόνσος, αφού η δική του έρευνα και επιμονή και το ψάξιμο σε αρχεία του χωριού και της Εκκλησίας και οι ατέλειωτες βεγγέρες στο καφενείο του Μαθιού, μάς έδωσαν την διάσταση του χώρου μας μέσα στην Ιστορία που ξεκινάει σε πέτρινα χαλάσματα γύρω και πάνω από το χωριό.

Από αυτόν έμαθα, πού και μάλλον τι, είναι τα διάφορα τοπωνύμια και μέρη που θυμάμαι σαν σε όνειρο από ανθρώπους που δεν υπάρχουν πια, και από που έρχονται και που ίσως πάνε.  Και αφού τα έγραψε, κάπως θα διασωθούν. Και από τον π. Μάρκο Φώσκολο.

Η φωτό είναι από καφέ και κουλουράκια κάποια Κυριακή πρωί στην Καρδιανή 

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2017

Τοπωνύμια των Κάτω Μερών από το "Οδοιπορικό" του π. Αντώνη

Το παρακάτω είναι από εδώ. Είναι μεταφορά από πρωτότυπο κείμενο του π. Αντώνη Φόνσου. Όσα τμήματα του "Οδοιπορικού" έχω μεταφέρει, είναι εδώ.

"Για πολλά χρόνια Εφηµέριος στη περιοχή των «Κάτω Μερών», στην πρώην κοινότητα Καλλονής (Κελιά), διαπίστωσα, (ακούγοντας τους ντόπιους), την πληθώρα των «τοπωνυµίων» στη περιοχή. Από περιέργεια, στην αρχή, τα κατέγραφα. Αργότερα, ξεφυλλίζοντας τους «Ενοριακούς Κώδικες» της περιοχής, ανακάλυπτα και άλλα «τοπωνύµια». Μερικά απ' αυτά δεν είναι σε χρήση σήµερα, όµως µε τη βοήθεια γεροντότερων κατοίκων µπόρεσα να εντοπίσω σε πια περιοχή βρίσκονται. Άλλα πάλι δεν ήταν δυνατό να «τοποθετηθούν» στο χώρο τους!

Ίσως µερικά να µην βρίσκονται στα σηµερινά όρια του Δηµοτικού Διαµερίσµατος της Καλλονής, όµως, από τα έγγραφα, κυρίως διαθήκες και κτηµατολόγια εκκλησιών της εποχής εκείνης, βρίσκονταν στα όρια της περιοχής των Κάτω Μερών.

Σίγουρα ο κατάλογος δεν είναι ολοκληρωµένος, είναι µια αρχή. Για την ερµηνεία των περισσοτέρων χρειάζεται βέβαια µια περαιτέρω έρευνα.  Αρκετές τοποθεσίες αναφέρονται µε όλες τις διαφοροποιήσεις στην ονοµασία τους, όπως Π.χ. Λιντάδος-Λεντάδος-Λιοντάδος-Λοντάδος.

Η ονοµασία των «τοπωνυµίων» προέρχεται από τη µορφολογία του εδάφους, από λουλούδια, πάρα πολλά από Κυριωνύµια, από ύπαρξη κάποιας Εκκλησίας (Άγιος), από δέντρα, από πουλιά, από φυτά-θάµνους, από ύπαρξη πηγής νερού, από ύπαρξη παλαιών ερηµητηρίων, από την ύπαρξη κάποιου Πύργου, από αγροτικά κτίσµατα (π.χ. στάβλος), αναφορά σε αρχαίες τοποθεσίες-ονοµασίες ή και σε αρχαία ιερά (µε επιφύλαξη), αναφορά σε «φεουδαλισµό».
Αβαδά (Avadha) ή Στ'αβαδά, ή ακόµα και Vadha, (Περιοχή ανατολικά του Κάτω Κλείσµα προς το λιβάδι). Περιοχή που κάποτε ήταν πολύ ελώδης και γι' αυτό ήταν άβατη δηλαδή τα κτήµατα αυτής της περιοχής ήταν άβατα;).