Δευτέρα 31 Αυγούστου 2009

Σύκα, ορνοί κι ο Μαρκάκης Ζαλώνης


Ήθελα να απαντήσω στο αλλενάκι για την συκιά που αντί να κάνει φυσιολογικά σύκα, έκανε φρούτα που έμοιαζαν με σύκα αλλά δεν ήταν… Και επειδή έχω και εγώ αυτό το περίεργο φαινόμενο, είπα να το ψάξω πριν απλά παραθέσω φωτογραφίες.


Υπάρχουν πολλών ειδών συκιές, με σύκα που ωριμάζουν από τα μέσα Αυγούστου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, και θα αναφέρω ότι κάνουν σύκα που είναι άσπρα (πράσινα) έξω και άσπρα (κιτρινωπά) μέσα, μαύρα (μωβ) έξω, άσπρα μέσα, μαύρα έξω, μαύρα (κόκκινα) μέσα, άσπρα έξω κόκκινα μέσα κλπ. Και δεκάδες οι ονομασίες, αλλά δεν βρήκα ιστοσελίδα της προκοπής, στα ελληνικά ή στα αγγλικά. Οι συκιές δεν έχουν διαδικτυακό ενδιαφέρον…


Ωστόσο το ενδιαφέρον είναι ότι η πρώτη κατηγορία (άσπρα-άσπρα) είναι μάλλον η καταλληλότερη για ξερά σύκα, αλλά έχει μια ιδιαιτερότητα: Το «λίθι» (υποθέτω το μπουμπούκι του λουλουδιού, δεν αυτογονιμοποιείται ή δεν γονιμοποιείται αν δεν το επισκεφτούν κάτι μυγάκια, που τα λέμε «μορμον’» (με «ν» με περισπωμένη για την σωστή προφορά). Τα μυγάκια αυτά πολλαπλασιάζονται και βγαίνουν από τα «αρσενικά» σύκα που όμως δεν ξέρω αν είναι αρσενικά ή απλά άλλη ποικιλία αγριοσυκιάς η παρουσία της οποίας είναι απαραίτητη για την γονιμοποίηση του άσπρου σύκου (όπως η βυσσινιά για τα κεράσια).

Να μην σας ζαλίζω, θυμάμαι την γιαγιά μου να μαζεύει ορνούς αρχές Ιουνίου, (έπρεπε να είναι φουσκωμένοι) νε τους περνάει 5-5 ή 10-10 σε ένα βούρλο (βρούλο το έλεγε) και να τους κρεμάει από μία δύο αρμαθιές σε κάθε συκιά. Το ρητό έλεγε «του Σαντ’ Αντόνι’ ορνός, τα’ Αγια Μαρίνας σύκο», που το ερμηνεύω ότι έπρεπε να «ορνιαστούν» οι «σ’κιές» στις 13 Ιουνίου για να έχεις σύκα στις 17 Ιουλίου. Βέβαια τα πολλά σύκα, τουλάχιστον στο νησί, είναι τον Αύγουστο. Στο βουνό, κρατάνε μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου.

Το όρνιασμα είναι μπελάς. Πρέπει να μαζέψεις τους σωστούς ορνούς, να τους αρμαθιάσεις, να τους κρεμάσεις κλπ. Πολλοί που είχαν χώρο στα χωράφια τους, φύτευαν και ορνούς ώστε οι «μορμον’» να κάνουν τις βόλτες τους au naturel. Και επειδή δεν συμφέρει να έχεις μη παραγωγικά δέντρα, μπόλιαζαν τους ορνούς με άλλα σύκα.


Έτσι νομίζω εξηγείται δύο είδη φρούτου σε ένα δέντρο. Με τον καιρό μπορεί το άγριο να υπερισχύσει αν δεν κλαδευτεί. Τώρα αυτά τα λέω επιπόλαια, αφού υπάρχουν ορνοί και γλυκορνοί (που δεν ξέρω αν είναι κάτι διαφορετικό. Πάντως το φρούτο της πρώτης και δεύτερης φωτογραφίας, μοιάζει με σύκο, είναι υπόγλυκο αλλά πρέπει να πεινάς πολύ για να το φας

Τα σύκα ωστόσο ήταν σημαντικό κομμάτι της δίαιτας, τον καιρό της αειφορίας στην Τήνο. Φρέσκα το φθινόπωρο, ξερά τον χειμώνα, σκέτα, ή, αν ήσουν πλούσιος, με λίγη μυζήθρα. Αλλά αυτή η αειφορία είναι από το παρελθόν που φοβάμαι θα ξεχαστεί…

Το απόσπασμα του βιβλίου είναι του Μαρκάκη Φιλ. Ζαλώνη Voyage a Tine, l’une des iles de l’ archipel de la Grece, του 1809 (με κλικ στην εικόνα μεγαλώνει και διαβάζεται)

Για την μεσαιωνική αειφορία, προσεχώς

16 σχόλια:

Παράξενος είπε...

Για να μην μπερδευόμαστε ξερά με ''χύμα'' γιατί μυζήθρα εμείς ενοούμε την κοπανιστή που λέν η άλλη.
Τα καλύτερα βέβαια ήταν για τις καλές νοικοκυρές τα φουρνιστά και γεμισμένα δηλαδή τις ΄΄παστελαριές΄΄ πολύ ωραία και με ρακί

Ανώνυμος είπε...

εγώ ήξερα "χύμα" (αλλά και φρέσκια μ'ζύθρα) και παλιά μ'ζύθρα. Κοπανιστή την έλεγαν μόνο οι τυροπ'τάδ' και οι γραβατάδ'

Ανώνυμος είπε...

Νόστιμα είναι; Αυτό έχει σημασία. Στην Αθήνα του Περικλή, η εξαγωγή σύκων απαγορευόταν. Παραήταν δημοφιλή βλέπεις. Αυτός που τα εξήγε κρυφά από την πόλη τιμωρούνταν με νόμο. Αυτός που τον κατέδιδε λεγόταν συκοφάντης. Η λέξη πήρε την αρνητική της έννοια γιατί όπως με πολλά άλλα κάποιοι έκαναν κατάχρηση και "κατέδιδαν" τους εχθρούς τους.

Ανώνυμος είπε...

BALE KAI MIA FWTOGRAFIA APO ELIES MPOREI NA GINEI KAI LOTRIDI NA SYGKINI8OYN OI DHMARXOI KAI NA STAMATHSOYN NA ANTALAZOYN EPISTOLES

Ανώνυμος είπε...

EGW TH JERW PALIA MZH8RA MH APDALI KAI KA8TERH ALLA EINAI NOSTIMH KAI TRWGETAI ME STAFYLI

Ανώνυμος είπε...

DHMARXOI JYPN HSTE O KOSMOS 8ELEI LOTRIDI HTETRAETIA TELEIWNEI EIDA KAI MIA ANAKOINWSEI THSKYRIAS MANOYSOY POY LIGO POLY LEI OTI EGKRI8HKAN TA XRHMATA APO TO PROGRAMMA 8HSEAS 550000 XILIADES EYRW EINAI ALH8IA KYRIOI DHMARXOI

Ανώνυμος είπε...

η συκιά αυτή κάνει 300 κιλά σύκα και έχω πετάξει 200 κιλά
ούτε τρώγονται ούτε βλέπονται
ένα κοπριτάκι που συχνάζει εδώ όμως είναι τρελό μ' αυτά
έχεις δει σκύλο να τρώει σύκα;
πολύ ωραίες οι φωτογραφίες
@αλλενάκι

αμμοδύτης είπε...

Ανώνυμε 10.23, αν το έγραφες με ελληνικούς χαρακτήρες δεν θα χρειαζόταν μετάφραση!

Ζητάει από τους Δημάρχους (Τήνου και Εξωμβούργου υποθέτω) να ξυπνήσουν, ο κόσμος θέλει λιοτρίβι και ότι η κα Μανούσου λέει ότι εγκρίθηκαν 55000 ευρώ.

αμμοδύτης είπε...

αλλενάκι, δεν σε είδα πριν,

ναι, έχω δει σκύλο να τρώει σύκα...

Τηνιακός είπε...

Ένα ελαιτριβείο χρειάζεται στην Τήνο.

Εσείς οι δύο Δήμαρχοι, σταματήστε να δίνετε μια μάχη εντυπώσεων που είναι ανούσια. Ενώστε τις δυνάμεις σας και ό,τι λεφτά έχετε.

Ο Δήμος Τήνου θα ωφεληθεί από την ενίσχυση της αγροτικής δραστηριότητας που κάνει την Τήνο αυθεντική για τους πελάτες σας στην Χώρα. Αν όλη η Τήνος ήταν σαν την Χώρα ή σαν τον όμορφο Τριαντάρο, ή δεν θα πατουσε ψυχή ή θα σας έδιωχναν και θα έβγαζαν Αθηναίο Δήμαρχο (πράγμα, όχι όνομα)

Ο Δήμος Εξωμβούργου θα βοηθήσει τους αγρότες να έχουν κάτι να κάνουν, να μείνει κόσμος στα χωριά, να καθαριστούν τα παρατημένα χωράφια.

Με λίγη ποιότητα, θα έχετε άλλο ένα τοπικό προϊόν.

Άντε, κουνηθείτε. Ζητήστε βοηθεια από ντόπιες επιχειρήσεις και Συλλόγους με τα λεφτά. Χορηγοί! Δώστε συμμετοχή σε ιδιώτες και αγρότες. Άντε, εύκολο είναι.

Ανώνυμος είπε...

Τι σχέση έχουν οι αδελφές με τα σύκα ;

αμμοδύτης είπε...

Ανώνυμε 9.50, φραστικά η σχέση είναι όποια ξέρεις ή όποια θέλεις. Ωστόσο τα σύκα της ανάρτησης είναι σύκα. Και δεν σε διαγράφω, γιατί προτιμώ να σου απαντήσω, ότι τι κάνει ο καθένας με την δικιά του ζωή δεν με αφορά, και ορισμένες γενικεύσεις είναι ίσως ρατσιστικές και προσβλητικές, άσχετα αν έχουν χιούμορ.

Ο νοών...νοείτω είπε...

Καλημέρα, καλό μήνα και καλό Φθινόπωρο.

Ανώνυμος είπε...

Καλά γιατί τα πήρες;

Ποτέ κάθε τι που λέγετε δεν είναι τυχαίο.

Αυτό ζήτησα να μάθω.

Τώρα που διέγνωσες το ρατσισμό και τη προσβολή, μου είναι δύσκολο να το αντιληφθώ.

Artanis είπε...

Εκτός του οτι στήριζαν τη Μυκηναϊκή κονωνία, και αποτελούσαν πλούτο που καταγραφόταν με κάθε λεπτομέρεια στον άρχοντα (πινακίδες Πύλου)...Δινόταν ως μισθός και στην Αττική (Ασσυκή), τιμωρούσαν τους κλέφτες σύκων (συκοφάντες)...
Καλημέρα σε φιλώ...

Ανώνυμος είπε...

Για τους συκοφάντες έχει ειπωθεί ήδη παραπάνω. Ανώνυμος 10:08, 31 Αυγούστου.