Ζωή που απορρίψαμε

Μαζευόμαστε αυτό το απόγευμα, μετά την βροχή, στο χωριό με τους νερόμυλους, τους περιστεριώνες και τα μονοπάτια. Ξεχνάμε, καμιά φορά, ότι αυτό που βλέπουμε είναι η ζωή, ή μάλλον η επιβίωση, ανθρώπων. Και το τοπίο γύρω γύρω δεν είναι αναμνήσεις, αλλά και συμφιλίωση με την ζωή στην Τήνο, ζωή που πολλοί απορρίψαμε, γιατί δεν είναι, ούτε ήταν πάντα, εύκολη.


Η Τήνος είναι μοναδικό σαν νησί γιατί εκτός από το γεγονός ότι έχει ζωντανή αγροτική παράδοση, έχει πλούσιο και εμφανές μεσαιωνικό υπόβαθρο. Αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι ό,τι έχει μείνει από αυτήν την παράδοση και την ιστορία μας. Τα περισσότερα κτίσματα, στα χωριά ή στα χωράφια είναι του 19ου αιώνα, η παλαιότερα.

Τώρα που η λέξη "αειφορία" έχει γίνει της μόδας, να πω ότι η αγροτική ζωή στην μεσαιωνική Τήνο είναι το μόνο παράδειγμα αειφορίας που ξέρω. Εδώ το χωριό, εκεί πιο πάνω η πηγή, απέναντι τα περιβόλια, στους λόφους το κριθάρι, στο λαγκάδι οι νερόμυλοι. Δύσκολη ζωή. Τα μονοπάτια ήταν ο συνδετικός ιστός.

Έχω υπολογίσει ότι οι χειροποίητοι δρόμοι και τα μονοπάτια της Τήνου ξεπερνούν τα 1.000 χιλιόμετρα. Πραγματικό δίκτυο. Μερικά μεγάλα τμήματα έχουν φάρδος 4 ή 5 μέτρα, και είναι καλοφτιαγμένα πλακόστρωτα. Μερικά είναι στενά δρομάκια που καταλήγουν σε απομακρυσμένα χωράφια. Μερικά τελειώνουν σε αδιέξοδα ή διασχίζουν τις ελάχιστες ακαλλιέργητες εκτάσεις και συναντούν άλλα μονοπάτια σε άλλη πλευρά της Τήνου.

Μόνο πρόσφατα έγιναν αντικείμενο πολιτιστικού ενδιαφέροντος Μέχρι πριν 40 ή 50 χρόνια τα μονοπάτια ήταν η ζωή του νησιού, η επικοινωνία με άλλα χωριά και λιμάνια, η αγροτική, εμπορική και κοινωνική δραστηριότητα Παλιότερα, πριν το 1700, τα μονοπάτια ήταν μάλλον και μέρος του αμυντικού συστήματος του νησιού ενάντια σε εισβολείς και πειρατές, σε καιρούς που η παρατήρηση της θάλασσας και οι μετακίνηση αμάχων ή στρατιωτών ήταν σημαντική.

Οι πεζούλες και τα μονοπάτια είναι το πρώτο που παρατηρεί ο επισκέπτης. Έτσι, σε μια περίοδο που ο τουρισμός είναι έσοδο για ένα κατά τα άλλα όχι πλούσιο μέρος, το τοπίο, και τα μονοπάτια είναι στην πραγματικότητα μοναδικός «αναπτυξιακός πόρος», που απευθύνεται σε επισκέπτες όλου του χρόνου και όχι μόνο του καλοκαιριού. Αυτό δίνει ζωή στο νησί και κυρίως στην ενδοχώρα του.


Είναι άξια συγχαρητηρίων όχι μόνο η προσπάθεια της Νομαρχίας να αναδείξει το θέμα, αλλά κυρίως η αυθόρμητη και κατά την γνώμη μου φωτισμένη προσπάθεια Συλλόγων, Κοινοτήτων και του Δήμου στην ίδια κατεύθυνση. Το Αγάπι είναι από μόνο του ένα ωραίο, ίσως λίγο ξεχασμένο, χωριό. Με λίγη προσπάθεια έγινε τόπος προορισμού επισκεπτών. Αυτό θα κρατήσει κόσμο εδώ, θα φτιάξει νέες καλύτερες υπηρεσίες, θα δώσει ζωή στο χωριό και την περιοχή. Εύχομαι το παράδειγμα εδώ να το μιμηθούν και τα υπόλοιπα χωριά, γιατί κάθε ένα έχει μυστικά να αναδείξει.

Περισσότερα για μονοπάτια της Τήνου στο http://www.ophioussa.com/monopatia%20page%201.html. Ο χάρτης με το δίκτυο στο http://www.ophioussa.com/Tinos-paths-only.html και η εικόνα είναι πολύ καλύτερη (και τα αρχείο αντίστοιχα μεγάλο)