Το ενδιαφέρον μου για την ιστορία της Τήνου, ξεκίνησε όταν ακόμα ζούσε η γιαγιά μου και εγώ ήμουν μικρός. Ήμουν περίεργος... γιατί ήταν η εκκλησία στα λατινικά με διαφορετική μουσική; γιατί είχαμε περίεργα επώνυμα (το χωριό ήταν γεμάτο Αρμάους, Σκλάβους, Στεργιώτηδες κλπ) μήπως είμαστε απόγονοι Βενετών ...ευγενών, και τέτοιες παιδικές απορίες.
Χρόνια αργότερα, από αρχεία της Εκκλησίας είδα ότι από το 1780, οι πρόγονοί μου, και οι πρόγονοι όλων όσων ήξερα, ήταν φτωχοί αγρότες, με πολλά παιδιά και όχι ασήμαντη παιδική θνησιμότητα, πολλά ταξείδια (και θανάτους) σε Σμύρνη και Πόλη, πολλές μεταναστεύσεις. Από το 1780 μέχρι το 1810 είχαμε περισσότερα λατινικά επίθετα που χάθηκαν, σαν να έφυγαν οι άνθρωποι αυτοί.
Και η προφορά; Γράφει ο Βακαλόπουλος:
«Η συγγένεια των διαλέκτων Άνδρου, Τήνου, Μυκόνου και Σύρου προς τις βόρειες ελληνικές διαλέκτους κάνει πολύ πιθανή την υπόθεση ότι μεταξύ 1364-1413 βόρειοι Έλληνες κατέφυγαν στα παραπάνω νησιά... Από αυτές τις διαλέκτους έχουν απομακρυνθή οι διάλεκτοι των Μυκονιατών και Συριανών, επειδή νότιοι Έλληνες εγκατεστάθηκαν στα νησιά τους μετά τον 14ο αιώνα.»
Στο χωριό μου υπάρχουν αρχαίες, βυζαντινές, λατινικές και τούρκικες λέξεις, ό,τι αυτό σημαίνει. Ψάχνοντας την βιβλιογραφία, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η Τήνος εποικίστηκε και ερήμωσε πολλές φορές στο ταραγμένο παρελθόν της, με πολέμους, πείνες, επιδημίες, πειρατές, και αυτοκρατορικές εποικίσεις Και είναι οι «Σκλάβοι» σκλάβοι; δραπέτες από καράβια; ή έποικοι από τουρκοκρατούμενες περιοχές; ή «Σλάβοι»; Γιατί οι περισσότεροι Στεργιώτηδες έχουν γη στα πιο κακοτράχαλα σημεία πάνω στα βουνά; Οι Κουκουλάδες είχαν σχέση με μετάξι;
Είχα έναν φίλο, Γιώργη Αρμάο, που πέθανε πριν από χρόνια. Ήταν αξιόλογος άνθρωπος, λίγο συνεσταλμένος. Ήταν πρώτος ξάδερφος της γιαγιάς μου. Σπάνια, όταν ήταν σε πολύ στενό περιβάλλον, ας πούμε Πάσχα με την οικογένεια, ο Γιώργης τραγουδούσε, σπάνια τραγούδια, με μελωδίες που δεν έχουν καμία σχέση με ο,τιδήποτε νησιώτικο ξέρουμε. Δεν είχα τότε μυαλό να ρωτήσω από που ήταν αυτά τα τραγούδια.
Και ψάχνω να καταλάβω, από που κρατάμε, και πως φτάσαμε εδώ.
Χρόνια αργότερα, από αρχεία της Εκκλησίας είδα ότι από το 1780, οι πρόγονοί μου, και οι πρόγονοι όλων όσων ήξερα, ήταν φτωχοί αγρότες, με πολλά παιδιά και όχι ασήμαντη παιδική θνησιμότητα, πολλά ταξείδια (και θανάτους) σε Σμύρνη και Πόλη, πολλές μεταναστεύσεις. Από το 1780 μέχρι το 1810 είχαμε περισσότερα λατινικά επίθετα που χάθηκαν, σαν να έφυγαν οι άνθρωποι αυτοί.
Και η προφορά; Γράφει ο Βακαλόπουλος:
«Η συγγένεια των διαλέκτων Άνδρου, Τήνου, Μυκόνου και Σύρου προς τις βόρειες ελληνικές διαλέκτους κάνει πολύ πιθανή την υπόθεση ότι μεταξύ 1364-1413 βόρειοι Έλληνες κατέφυγαν στα παραπάνω νησιά... Από αυτές τις διαλέκτους έχουν απομακρυνθή οι διάλεκτοι των Μυκονιατών και Συριανών, επειδή νότιοι Έλληνες εγκατεστάθηκαν στα νησιά τους μετά τον 14ο αιώνα.»
Στο χωριό μου υπάρχουν αρχαίες, βυζαντινές, λατινικές και τούρκικες λέξεις, ό,τι αυτό σημαίνει. Ψάχνοντας την βιβλιογραφία, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η Τήνος εποικίστηκε και ερήμωσε πολλές φορές στο ταραγμένο παρελθόν της, με πολέμους, πείνες, επιδημίες, πειρατές, και αυτοκρατορικές εποικίσεις Και είναι οι «Σκλάβοι» σκλάβοι; δραπέτες από καράβια; ή έποικοι από τουρκοκρατούμενες περιοχές; ή «Σλάβοι»; Γιατί οι περισσότεροι Στεργιώτηδες έχουν γη στα πιο κακοτράχαλα σημεία πάνω στα βουνά; Οι Κουκουλάδες είχαν σχέση με μετάξι;
Είχα έναν φίλο, Γιώργη Αρμάο, που πέθανε πριν από χρόνια. Ήταν αξιόλογος άνθρωπος, λίγο συνεσταλμένος. Ήταν πρώτος ξάδερφος της γιαγιάς μου. Σπάνια, όταν ήταν σε πολύ στενό περιβάλλον, ας πούμε Πάσχα με την οικογένεια, ο Γιώργης τραγουδούσε, σπάνια τραγούδια, με μελωδίες που δεν έχουν καμία σχέση με ο,τιδήποτε νησιώτικο ξέρουμε. Δεν είχα τότε μυαλό να ρωτήσω από που ήταν αυτά τα τραγούδια.Και ψάχνω να καταλάβω, από που κρατάμε, και πως φτάσαμε εδώ.
7 σχόλια:
έχεις δίκιο κι εγω τα σκέφτομαι αυτά, αλλα δέν βγάζω εύκολα συμπέρασμα. εδώ που τα λέμε δέν κάνω και καμιά σοβαρή έρευνα, αλλα τα ονόματα,πολλές λέξεις που χρησιμοποιούμε στα κάτω μέρη, ακόμα και η συμπεριφορά κυρίως των μεγάλων ανθρώπων, με κάνει να αναρωτιέμαι έντονα πολές φορές για το παρελθόν μας και το ρόλο που έπεξαν τα διάφορα γεγονότα του παρελθόντος στο τόπο μας.
εκείνο που με στεναχωρεί είναι οτι ποτέ δέν έγινε μια σοβαρη λαογραφική μελέτη ή έστω κάποια σοβαρή έρευνα για το τόπο μας τη κουλτούρα μας και της συνήθειές μας, και τα τελευταία χρόνια όλα αυτά χάνοντε τόσο μα τόσο γρήγορα...
κάπου εδώ τo διάβασα; πως όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος είναι σαν να καίγεται μια μεγάλη βιβλιοθήκη.
και συμφωνώ απόλυτα μ αυτό!
εάν οι διοικούντες μας έκοβαν κάτι απο τα πολιτιστικά του καλοκαιριου και χρηματοδοτούσαν μια ποιο σοβαρή έρευνα για το τόπο μας, σίγουρα δεν θα άξιζε το κόπο;
μήν απαντήσεις να πάρω ένα κασετοφωνάκι και να γράφω τους παλιούς, ..το κάνω ήδη, δέν είναι όμως αρκετό..
Ειδικά όσοι έχουν απομείνει, και όσοι έφυγαν από το '60 και μετά... Αυτοί έζησαν σε μιαν άλλη εποχή που η επόμενη γενιά, δεν θα ξέρει καν περι τίνος προκειτο.
Ο Δήμος Εξ. μοίρασε ημερολόγια με φορεσιές της Τήνου. Και το περυσινό ημερολόγιο ήταν ενδιαφέρον.
βλεπω φένεσε ικανοποιημένος απο το Δήμο για να τελειώνεις έτσι το σχόλιο σου.
Ενδιαφέρον.
πάντως απο της φωτο και την ευαισθησία που έχουν τα κείμενά σου άλλα συμπεραίνει κανείς
το θέμα βέβαια εδώ που μας απασχολεί δεν είναι οι προύχοντες, αλλά ...Είναι κι αυτή μια στάσις. Νοιώθεται...
δεν έχει σημασία αν αρέσει σε μένα ο Δήμος... απλά ανέφερα ότι τα ημερολόγιά του τα δύο τελευταία χρόνια ήταν ενδιαφέροντα.
Στην βιβλιογραφία υπάρχει ένας Ermanno Armao ή Armao Ermanno που έχει γράψει
In giro per il Mar Egeo con Vincenzo Coronelli
Venezia in Oriente. La relatione dell'Isola et Citta de Tine di Pompeo Ferrari, gentil'huomo Piacentino, Roma 1938
(και google)
Σε χαρτιά πριν το 1850, το Στεργιώτης γραφόταν Stereoti
Κάπου ξαναγραψα εδώ οτι θα ήταν καλό να τιμούμε αυτούς τους ανθρώπους που απέμειναν για τις μνήμες που έχουν και μας μεταφέρουν ακόμα . Εχεις δίκιο Κυπάρισσε. Οταν πεθαίνει ένας απ αυτούς είναι σαν να καίγεται μια βιβλιοθηκη. Πότε επιτέλους θα εκτιμήσουμε πριν χάσουμε και αυτά που έχουμε.
Δημοσίευση σχολίου